ده درس در شناخت سیاق

میراث مکتوب – کتاب حاضر، متن ده درس است که در سال 2013 م در دانشگاه ماربورگ ارائه شده است.

این کتاب جهت شناخت سیاق، خواندن و نوشتن اعداد، کسرها، مذات، آشنایی با اسناد، دفاتر و اصطلاحات مفید است.

سیاق روزی به عنوان فن محاسبه به شمار می آمد و امروز به عنوان علم درآمده است. برای شناخت بسیاری از متون چند قرن اخیر، دانستن علم سیاق بسیار مهم است.

در مقدمه کتاب، دربارۀ سیاق آمده است:

شیوه دفترداری و ثبت محاسبات مالی به وسیله علائم غیر هندسی مشهور به خط سیاق است.

پیدایش سیاق: علم حساب نیازمند کاربرد عدد است. در حوزه فرهنگ اسلامی، شیوه های مختلفی از عددنویسی مورد استفاده قرار گرفته است. از جمله دلایل این موضوع، نوع نیاز هر یک از علوم به استفاده از اعداد و علم حساب، و پیشینه فرهنگی و تفاوت حوزه های جغرافیایی است. (ص 5)

شیوه حرف نویسی به مرور به سمت مختصر نویسی پیش رفت. کاربرد خطوط توقیع و تعلیق در نظام دیوانی که سعی بر ساده نویسی حروف داشت به این تحول کمک فراوان کرده است. به همین دلیل به سیاق، حساب دیوان نیز گفته می شود. (همان)

کم کم کلمه نویسی اعداد به سمت علامت نویسی پیش رفت و هر کلمه پس از طی چند سده، کاملا از شکل نگارشی اولیه دور شده و حتی ریشه های اصلی علامت ها به فراموشی سپرده شد.

بر همین اساس بر خلاف اعداد هندسی، جهت نگارش سیاق بر پایه نوشتن کلمات، از راست به چپ است و کلمات خلاصه شده نه به عربی که به فارسی خوانده می شوند. از این حیث می توان آن را نوعی هزوارش دانست.

کتاب حاضر، متن ده درس است که در سال 2013 م در دانشگاه ماربورگ ارائه شده است. این کتاب جهت شناخت سیاق، خواندن و نوشتن اعداد، کسرها، مذات، آشنایی با اسناد، دفاتر و اصطلاحات مفید است.

شیخ الحکمایی: عمادالدین، ده درس در شناخت سیاق، آلمان، دانشگاه ماربورگ، 2013 م.

منبع: کتابخانۀ تخصصی تاریخ اسلام و ایران