ميراث مكتوب- دكتر مهدي نوريان در شصت و هفمين نشست مركز پژوهشي ميراث مكتوب، گفت: نسخه هاي روضه الانوار خيلي زياد است و دكتر عابدي كار محققانه و آگاهانه اي كردند كه از نسخه هاي متاخر، چشم پوشيده و به نسخه هاي معتبر نزديك به زمان شاعر اكتفا كرده است.
وي در اين نشست كه با عنوان « چهره گشايي، نقد و بررسي كتاب روضةالانوار خواجوي كرماني» روز دوشنبه 29 مهر ماه 87 در اين مركز برگزار شد، افزود: اولين و مهم ترين كار در كارهاي ادبي، تصحيح انتقادي و علمي متون است، يعني تا وقتي كه متن صحيح دقيقي در دست نباشد، هرگونه قضاوتي راجع به آن اثر، بي بنياد و بي اساس است. گاهي ممكن است قضاوت هايي صورت بگيرد كه واقعا در حق شاعر و نويسنده اثر، ظلم بشود. مرحوم استاد دكتر محمد شيرازي شاعر و شعر شناس بزرگي بود، ايشان يك منتخباتي از اشعار شعراي قديم جمع آوري و تحت عنوان بهشت سخن، چاپ كردند، كوتاه، ولي پر مغز. ايشان درباره قصايد مسعود سعد نوشتند كه بسيار قصايد محكم و استواري است، ولي گاهي ابياتي در داخل اين قصايد ديده مي شود كه هم وزن بقيه قصايد نيست و از اعتبار كل قصيده كم مي كند، دكتر حمودي دراين قضاوت هيچ اشكالي نداشته و متن ديواني كه در اختيار ايشان بوده از شعر ديوان مسعود سعد، چاپ مرحوم رشيد ياسمي بوده است. مرحوم ياسمي خودش به صراحت در مقدمه آن كتاب نوشته كه من اين كتاب را به قصد چاپ تصحيح نكردم و يك نسخه اي را براي خودم فراهم نمودم و حتي مجال غلط گيري اش را هم نداشتم.
دكتر نوريان ضمن تقدير از تلاش هاي سازمان ميراث مكتوب كه كارنامه درخشاني در زمينه تصحيح و چاپ متون اصيل و با ارزش ادبي و تاريخي، از خود به جا گذاشته، ادامه داد: اين سازمان، وظيفه بسيار مهم و ارزنده اي را به عهده گرفته و واقعا خدمت بزرگي است و به فرهنگ اين مملكت خدمت مي كند و جلوگيري كرده از اين كه بسياري از ميراث هاي ارزشمند نياكان ما در طاق نسيان بماند و در دسترس علاقه مندان قرار نگيرد. متاسفانه الان كتابخانه ها يكي پس از ديگري، اين شيوه ناپسند را در پيش گرفته اند كه هركس مي خواهد عكسي از نسخه اي بگيرد، مي گويند ما خودمان براي اين نسخه ها برنامه داريم. من نمي دانم اين كتاب هايي كه فرض كنيد متعلق به كتابخانه آستان رضوي هست، آن كارمندهايي كه آنجا كار مي كنند، چه حقي دارند كه مانع از كار ديگران بشوند و بگويند كه ما خودمان براي اين كتاب ها برنامه داريم. من يك بار تشبيه كردم كه بعضي ها مثل مار يا اژدهايي كه روي گنج خوابيده، يك همچنين حالتي پيدا كرده اند. قرار است اين نسخه ها احيا و تصحيح بشود و در اختيار قرار بگيرد. اين چه كاري است كه اجازه ندهند از آن استفاده شود.
وي درباره كتابي كه استاد ارجمند دكتر عابدي زحمت كشيدند، تصحيح كردند و به چاپ رساندند، گفت: همه مي دانند كه عده زيادي بعد از حكيم نظامي گنجه اي شروع كردند از خمسه نظامي تقليد كردن و صاحب نظران معتقدند اولين و بهترين آن ها، اميرخسرو دهلوي و بلافاصله بعد از او خواجوي كرماني بودند. آقاي دكتر عابدي با آگاهي و شناخت كاملي كه از اين مساله داشتند، انتخاب كاملا درستي كردند و يك كار بنيادي انجام دادند. درست است كه حافظ مثلا محبوب ترين شاعر ماست، عرض نمي كنم بزرگترين شاعر، ولي مي توان گفت كه حافظ محبوب ترين شاعر ماست، چون كه ديوانش هر سال، هزاران هزار بار چاپ و ناياب مي شود و در همه خانه ها ديوان حافظ هست، ولي نبايد پرداختن به حافظ، مانع از اين بشود كه ما بقيه شعرا را فراموش كنيم و كاري در مورد آنها انجام ندهيم. كساني كه مي خواهند با ديد تخصصي با شعر سر و كار داشته باشند و به صورت علمي به عنوان يك تخصص سراغ متون بروند، حسابشان با اكثريت مردم فرق مي كند. آنها موظف هستند كه با همه متون سر و كار داشته باشند. يك تصوري به خصوص در زمانه ما پيدا شده كه انگار مي شود يك كسي بشيند و فقط حافظ و كتاب هايي را كه درباره حافظ نوشته شده، بخواند و حافظ شناس بشود. بنابراين براي شناختن حافظ هم، آشنايي كامل با آثار خواجو واجب است و خوشبختانه دكتر عابدي در تعليقاتي كه به اين كتاب افزودند، موارد متعددي از شباهت ها كه بين شعر خواجو و حافظ هست را نشان دادند و اين يكي از محاسن، اين كتاب است كه همه مي توانند استفاده كنند.
دكتر نوريان افزود: كتاب جناب دكتر عابدي محاسن زيادي دارد و فرصت نيست كه به همه آنها پرداخته شود. از جمله تعليقات ارزشمند ايشان، مشخص كردن معاني لغات و تركيبات خاص خواجو است كه اين كلمه، در اين متن چه معني دارد. كار ديگري كه نشانه شناخت و آگاهي كامل ايشان است، اين كه از يك كتاب هم اصل خواجو، شواهدي آوردند، چون براي كاربرد يك كلمه و يا يك تركيب، بايد شرايط زمان و يا مكان را در نظر گرفت و بايد به آثاري مراجعه كرد كه در همان شرايط زماني و مكاني و اجتماعي تاليف شده باشد. ايشان شواهدي را كه آورده اند غالباً از كتاب تاريخ وص�’اف كه در همان محيط فرهنگي، زماني و زباني خواجو نوشته شده و شاهدهايي كه از اين كتاب آورده اند، كاملاً معني آن لغت و تركيب را روشن كرده است.
وي در پايان گفت: خوشبختانه از روضه الانوار، يك نسخه اي هست كه تاريخش هفتصد و پنجاهه كه به زمان وفات خواجو برمي گردد. بنابراين يا در زمان حيات خود خواجو نوشته شده يا در فاصله خيلي كمي از وفاتش. بنابراين خيلي نسخه معتبري است و آقاي دكتر عابدي در اين كتاب، اين را با علامت « اِي انگليسي » نشان داده كه اين نسخه را، نسخه اساس قرار داده و چهار نسخه ديگر هم هست كه آن ها هم، زمانش به خواجو خيلي نزديك است كه آنها را به عنوان نسخه بدل استفاده كرده و از بقيه نسخه ها هم چشم پوشي نموده است، يعني نسخه هاي روضه الانوار خيلي زياد است و ايشان كار محققانه و آگاهانه اي كردند كه از نسخه هاي متاخر، چشم پوشيده و به نسخه هاي معتبر نزديك به زمان شاعر اكتفا كرده است. منتها در مقدمه مشخص نكرده كه اين نسخه «اِي» را نسخه اصلي قرار داده و آيا عينا هرچي در اين نسخه بود،را آورده اند.