ميراث مكتوب- دكتر اكبر ايراني در شصت و هفمين نشست مركز پژوهشي ميراث مكتوب، گفت: رمز گشايي از يك متن، به صرف نسخه بدل دادن نيست كه آن هم خودش، تخصص و ممارست مي خواهد و تعهد، كه انتخاب نسخه بر چه اساسي بايد باشد و چه متني بايد انتخاب بشود و نسخه اصلي كار قرار بگيرد.
مدير عامل مركز پژوهشي ميراث مكتوب در اين نشست كه با عنوان « چهره گشايي، نقد و بررسي كتاب روضةالانوار خواجوي كرماني» روز دوشنبه 29 مهر ماه 87 در اين مركز برگزار شد، افزود: بحث تصحيح متون، در واقع يكي از مباحث ميان رشته اي و چند دانشي است، به لحاظ تفنن و تعدد و تخصص هايي براي مصحح كه در تصحيح يك متن لازم هست. فن تصحيح انتقادي هم، بسيار كار دشوار و مشكلي است و هر كسي را روا نيست كه پا در اين عرصه بگذارد و بايد ممارست طولاني كرده باشد تا متن خوان شود و متن خواني هم با خواندن يكي، دو تا كتاب و متن نيست و بايد در كنار اساتيد فن، در اين راه قدم بگذارد و از ابعاد مختلفي يك متن را بررسي كند. يكي از مباحثي كه اخيرا به آن توجه كرده ايم ، بحث نسخه شناسي و اهميت مباحثي مربوط به روان شناسي در تحقيق متون است. براي همين، هر بحثي كه در يك متن وجود دارد بايد به متخصص آن مراجعه شود و مصحح، پس از مشورت، اطلاعات لازم و كشفيات لازم را در مقدمه و يا در تعليقات خودش اشاره كند، يعني رمز گشايي از يك متن، به صرف نسخه بدل دادن نيست كه آن هم خودش، تخصص و ممارست مي خواهد و تعهد، كه انتخاب نسخه بر چه اساسي بايد باشد و چه متني بايد انتخاب بشود و نسخه اصلي كار قرار بگيرد.
وي افزود: براي همين است كه در طول اين يكصد سال اخير كه در ايران به تصحيح متن رو آورده شده، دو دسته مصحح داشته ايم، گروهي كه دانشمند بودند، اما به روش و روش مندي كمتر توجه داشتند و گروه ديگري كه روش مند بودند، ولي دانش كار را نداشتند كه اين ها بيشتر هستند كه البته بعضاً در روش شان هم بايد تجديد نظر كنند. در اين بين، بزرگان و پيشكسوتاني مثل علامه قزويني، هم روش مندانه و هم دانشمندانه به تحقيق و تصحيح متن پرداختند. بزرگان ديگري هم بودند كه متن تصحيح كردند، اما به دليل وسعت اطلاعاتي كه داشتند شايد خودشان را جاي كاتبين مي گذاشتند و قرار مي دادند و اجتهاد و تصحيح قياسي مي كردند. يك متن را اساس قرار مي دادند و به جاي تصحيح، همان را تصحيح واصلاح مي كردند، ولي گاه در توضيحات و تعليقات بسيار عالمانه و دانشمندانه وارد قضيه مي شدند. در روزگار ما واقعا كساني كه در حوزه تصحيح -هم روش و هم دانش- تخصص داشته باشند، كم هستند و ما بايد قدر كساني را كه در اين زمينه صاحب نظر هستند، بدانيم، آناني كه هم از لحاظ روش تصحيح انتقادي متون و هم از لحاظ اطلاعاتي كه يك متن براي رمز گشايي لازم دارد و توضيحاتي كه براي يك متن بايد در تعليقات داده بشود، توانايي دارند. بنابراين يك متن مقدمه اي است و متن و تعليقات و آنچه كه به كار ارزش مي دهد، كشفيات محقق هستند و آن، توضيحاتي است كه در مقدمه و تلقيحات مي نويسد و مي گويد و همگان را از ارزش هاي علمي و تاريخي و ادبي آن متن، مطلع مي سازد.
دكتر ايراني ادامه داد: به اعتقاد من يكي از كساني كه مي توان در اين عرصه نام برد و در روش و دانش كارشان هميشه نمونه بوده، استاد محمود عابدي هستند. كار ايشان را شما در كشف المحجوب ديده ايد و مستغني از هرگونه شرح و بياني است و كاري كه به گفته و فرمايش خودشان ده سال طول كشيد و گويا كلمه اي نبوده كه ايشان به آن مراجعه نكند و آن را بررسي نكند. اين كار روضه الانوار هم واقعاً يكي از اين آثار هست كه ايشان به خوبي از پس آن برآمده است و شما وقتي مقدمه، تعليقات و متن را مي بينيد، به ارزش كار ايشان پي مي بريد و ما بسيار خوشبخت هستيم كه توفيق انتشار اين اثر را در مجموعه آثار ميراث مكتوب داشتيم.