میراث مکتوب- دکتر خضر حیات نوشاهی (از خویشاوندان نزدیک دکتر عارف نوشاهی) روز چهارشنبه ۲۳ تیر ۱۴۰۰ / ۱۴ جولای ۲۰۲۱ در قریه ساهن پال، پاکستان درگذشت. او در ۱۷ اسفند۱۳۳۰ / ۸ مارس ۱۹۵۲ در قریه چنبل، بخش شیخوپوره به دنیا آمد. زبان فارسی را در خانه فرهنگ ایران راولپندی آموخته بود و در سال ۱۳۷۶/۱۹۹۷ دورة کوتاه مدت بازآموزی زبان فارسی را در دانشگاه علامه طباطبایی تهران دیده بود. رسالة دکتری او تصحیح متن فارسی معیار سالکان طریقت تألیف میر علی‌شیر قانع تتوی ، در دانشگاه همدرد کراچی (۱۳۷۶/۱۹۹۷) بود.
دکتر خضر حیات نوشاهی مدتی با خانه‌های فرهنگ ایران در راولپندی و حیدرآباد سند و مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان اسلام‌آباد همکاری داشت و برای فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان کار کرد که بعداً شادروان احمد منزوی در چهارده جلد گردآورد.
او در سال‌های ۱۳۷۰- ۱۳۷۵/۱۹۹۱-۱۹۹۶ مسئول بخش مخطوطات کتابخانة همدرد کراچی بود. او به عنوان پژوهشگر با دانشگاه همدرد کراچی، آکادمی اقبال لاهور، بخش فارسی دانشگاه جی سی لاهور نیز همکاری داشت و در طرح “فرهنگ جامع دانشگاه جی سی” که تاکنون سه جلد آن منتشر شده است، سهیم بود.
مرحوم خضر حیات نوشاهی چهار بار به ایران سفر کرد و از اماکن مقدسه و سازمان‌های فرهنگی دیدار نمود. او در روستای مادری خود ساهن پال شریف دارالفقرای نوشاهیه را تأسیس نمود. درآنجا آموزش قرآن مجید و مجالس عرفانی برگزار می‌شد و در کنار آن کتابخانه‌ای نیز بنیاد نهاد. در سال‌های اخیر بیشتر فعالیت‌های او به عنوان شیخ طریقة قادریه نوشاهیه بود. او چندین فهرست مخطوطات آماده کرد و متونی فارسی را تصحیح و ترجمه نمود که برخی آنها به شرح زیر است:
الف: فهارس
۱
. فهرست نسخه‌های خطی فارسی دانشگاه پنجاب لاهور، گنجینه آزر، اسلام‌آباد، ۱۹۸۶م
۲. فهرست نسخه‌های خطی فارسی کتابخانة همدرد کراچی، اسلام‌آباد، ۱۹۸۸م
۳. گنجینه شوق فهرست نسخه‌های خطی فارسی نواز علی شوق،کراچی،۱۹۹۳م
۴. فهرست دستنویس‌های عربی و فارسی مجموعه دکتر نبی بخش خان بلوچ در آرشیو سند، کراچی (پاکستان)، تهران، ۲۰۰۴م
۵. فهرست دستنویس‌های فارسی در کتابخانه مسعود احمد جهندیر میلسی، مجله نسخه‌پژوهی، دفتر دوم، تهران، ۲۰۰۴م
ب: تصحیح متون
۶. مثنوی گوهر منظوم، تألیف غلام علی مداح تتوی، ۱۹۹۳م و ۲۰۱۲م
۷. اشرف النکات، تألیف محمد منیف حسینی، چاپ ۱۹۹۵ و ۱۹۹۹م
۸. کلیات سرفراز میان محمدسرفراز کلهوره، کراچی ۱۹۹۶م
۹. تاریخ بلوچی، تألیف عبدالمجید جوکهیه، کراچی ۱۹۹۶م
۱۰. معیار سالکان طریقت تألیف میر علی شیر قانع تتوی، اسلام‌آباد چاپ‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱م
۱۱. دیوان سلوک الطالبین، از قادر بخش بیدل، روهری، ۲۰۰۶م
۱۲. دیوان منهاج الحقیقت، از قادر بخش بیدل، روهری، ۲۰۰۷م
۱۳. دیوان مصباح الطریقت، از قادر بخش بیدل، روهری، ۲۰۱۱م
۱۴. فرهنگ جمع الجوامع، تألیف پیر محمد راشد ، تاکنون چهار جلد چاپ شده، ۲۰۰۷ -۲۰۱۱م و یک جلد باقی است.
۱۵. انشای عطارد، حیدرآباد سند، ۲۰۱۳م
علاوه بر این او تذکرۀ علمای هند تألیف مولوی رحمان علی ترجمه محمد ایوب قادری را تجدید نظر کرده بود (چاپ کراچی، ۲۰۰۳) و لطایف اشرفی از مخدوم اشرف جهانگیر سمنانی را از فارسی به اردو ترجمه کرد (چاپ کراچی، ۱۹۹۹م).
او شخصی بذله‌سنج، نکته‌دان و مجلس‌آرا بود. فقدان او به حلقة فارسی‌دانان و فارسی‌نویسان پاکستان آسیب جبران‌ناپذیر وارد کرده است زیرا تعداد نسخه‌شناسان و فهرست‌نویسان فارسی و مصححان متون فارسی روز به روز در این کشور کم‌تر می‌شود و هر که جای خود را خالی می‌کند کسی آن را پُر نمی‌کند.
گزارش: عارف نوشاهی، ۲۶ تیر ۱۴۰۰