دکتر علی‌اشرف صادقی، زبان‌شناس و عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی در گفتگو با پایگاه اطلاع‌رسانی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، ضمن تسلیت درگذشت اسماعیل سعادت، عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، به بیان نکاتی دربارۀ زندگی، فعالیت‌ها و ویژگی‌های آن مرحوم پرداخت.
دکتر صادقی با اشاره به این که مرحوم سعادت اهل خوانسار و آشنا با گویش خوانساری بودند، گفت: ایشان ابتدا مترجم بودند و از زبان فرانسه ترجمه می‌کردند و ترجمه‌های بسیار بسیار پاکیزه و با نثری پخته و کاملا معیار ارائه می‌کردند.
وی با اشاره به علاقۀ مرحوم سعادت به فلسفه، گفت: ایشان هم آثار فلسفی قدما و هم آثار فیلسوفان جدید را به فارسی برگرداندند و آثار ترجمه‌ای ایشان در فلسفه، از آنجا که کاملا اهل اصطلاح بودند و نثر خوبی هم داشتند، خواهان فراوان دارد.
دکتر صادقی در مورد دیگر فعالیت‌های استاد سعادت گفت: ایشان پیش از انقلاب در انتشارات فرانکلین کار می‌کردند و بعد از انقلاب به مرکز نشر دانشگاهی آمدند و در آنجا مدیر مجله معارف شدند که مجله‌ای سنگین مختص فلسفه، عرفان و برخی مسائل نظری ادبیات بود و مرحوم سعادت این مجله را، که تقریبا 21 سال به چاپ رسید، به خوبی اداره می‌کردند.
وی با اشاره به عضویت استاد اسماعیل سعادت در فرهنگستان زبان و ادب فارسی، گفت: پس از تحولات نشر دانشگاهی و تعطیلی مجلات آن، مرحوم سعادت که از قبل به عضویت پیوستۀ فرهنگستان درآمده بودند بر مدیریت دانشنامه زبان و ادب فارسی متمرکز شدند.
اهمیت دانشنامه زبان و ادب فارسی
عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی دربارۀ اهمیت این دانشنامه گفت: دانشنامه زبان و ادب فارسی کتابی بسیار بسیار مهم و معتبر است و هر ادیب و هر کسی که به مسائل زبان و ادبیات فارسی علاقه‌مند است ناگزیر از استفاده از این کتاب است و باید آن را در دسترس خود داشته باشد.
دکتر صادقی این دانشنامه را حاصل تلاش‌های مجدانه مرحوم سعادت دانست و گفت: مقالات بسیار ارزنده‌ای از اشخاص مختلف در این دانشنامه به چاپ رسیده است و برای مثال مقالات شاهنامه آن را دکتر خالقی مطلق نوشته است و در هر یک از زمینه‌های دیگر هم استادان متخصص در آن حوزه مقالات را تألیف کرده‌اند.
وی گفت: این دانشنامه ابتدا در شش جلد به چاپ رسید اما با توجه به این که برخی مقالات به موقع نرسیده و برخی عناوین هم از قلم افتاده بود، مدخل‌های جدید در یک جلد مجزا به چاپ رسید.
سرپرست فرهنگ جامع زبان فارسی افزود: پس از مدتی قرار بر این شد که ذیل دومی هم برای دانشنامه زبان و ادب فارسی نگاشته شود و مدخل‌های لازم هم تدوین شد، اما روند چاپ این جلد با توجه به شیوع ویروس کووید 19 تا حدی کند شد.
دکتر صادقی با اشاره به بازچاپ این دانشنامه توسط انتشارات سخن، گفت: فرهنگستان پس از اتمام هفت جلد دانشنامه چاپ آن را به انتشارات سخن واگذار کرد و این اثر با حروف‌چینی و صفحه‌بندی جدیدی در 12 جلد به چاپ رسید که البته در حال حاضر نایاب شده و باید دوباره با اضافات به چاپ برسد.
وی همچنین با اشاره به در جریان بودن انتشار مجموعه‌های موضوعی از مقالات دانشنامه زبان و ادب فارسی، گفت: جلد نخست مجموعه‌های موضوعی به شاهنامه اختصاص داشته که پیشتر به چاپ رسیده است و در حال حاضر جلد مربوط به فرهنگ‌های فارسی که همۀ مقالات آن را خود من نوشته‌ام و مجلدات دیگر زیر چاپ قرار دارد.
خلقیات و شخصیت استاد اسماعیل سعادت
دکتر صادقی دربارۀ خلقیات و شخصیت استاد سعادت نیز گفت: ایشان در کارهای علمی بسیار دقیق بود و از آنجا که وسواس بی نظیری داشت به غلط‌گیری ویراستارانی که زیر نظرشان کار می‌کردند بسنده نمی‌کرد و خود او هم یک بار کار را غلط‌گیری می‌کرد.
وی ادامه داد: اگر شخصی در تحقیق از کتابی چاپ نیویورک یا لندن استفاده کرده بود ایشان می‌خواست که اصل کتاب را ببیند و بررسی کند تا مطمئن شود مؤلفان مآخذی را که استفاده می‌کنند واقعی است و مطالب را از جای دیگری نقل نکرده‌اند.
این استاد بازنشستۀ دانشگاه تهران گفت: مرحوم سعادت خط بسیار خوبی داشت و از نظر اخلاقی فرهیخته، فردی افتاده و بسیار کم حرف بود و در جلسات شورای فرهنگستان خیلی به ندرت سخن می‌گفت.
وی افزود: ایشان اگر چه از نظر جسمی ضعیف و نحیف بود اما در کار بسیار توانا عمل می‌کرد و نمود قدرت نظم و برنامه‌ریزی ایشان این بود که همه کارهای ایشان سر ساعت انجام می‌شد.