میراث مکتوب – از روایتهای دوگانهی شکوهمندی که تحت عنوان صحیح دارابنامه تصنیف شدهاند، یکی پرداختۀ حماسهپرداز توانمند ادب فارسی، ابوطاهر طرسوسی بوده و نزدیک به پنج دهه است که پژوهندگان دومین پارۀ آن را هم به شخصی موسوم به محمّد بیغمی نسبت دادهاند.
بهمنشاهنامه، بخش سوم از روایت دارابنامهای است که پارهی نخست آن بر اساس نسخۀ خطّی کتابخانۀ روان ترکیه، در دو مجلّد با عنوان دارابنامه در سال 1339 به سعی ذبیحالله صفا و بخش دوم آن، بر اساس نسخۀ خطّی کتابخانۀ دانشگاه اپسالای سوئد و با عنوان فیروزشاهنامه در سال 1387 توسّط ایرج افشار منتشر شده است. بتازگی طرح مشترک تصحیح و تحقیق بر مجلّدات چهارم و پنجم حماسۀ دارابنامه با همکاری میلاد جعفرپور و حسین اسماعیلی به پایان رسیده است که جلد چهارم این طرح به زودی در آبان ماه 1397 منتشر خواهد شد.
وجه تسمیۀ این پارهی اخیر از روایت دارابنامه به بهمنشاهنامه، پویایی نقش و حضور بهمن فرزند فیروزشاه به عنوان قهرمان روایت است، زیرا در این مجلّدات، دیگر روزگار کامرانی و جهانگشاییهای فیروزشاه به سر رسیده و راوی به توصیف کردارهای ملک بهمن و دلیریهای او در مواجهه با دیوان، جادوان، پهلوانان و پهلوانبانان و دفع خطر از معشوقانش پرداخته و توجّه شنونده را به چگونگی تلاش ملک بهمن برای برکناری دارا از تخت پادشاهی جلب میکند.
در جلد چهارم و بخش سوم دارابنامه میخوانیم:
بهمنشاه بن فیروزشاه پس از جدایی از پدر و سرگردانی در جزایر و مقابله با دیوان، شیران، جادوان و دشمنان و کمک به شاهانۀ پری، به وصال خورشیدچهر میرسد و کمی بعد در غیبت بهمنشاه، اشک خسروان زاده میشود. پس از آن، اشک خسروان توسّط عیاران ربوده شده و مدّتی را پریشان در اسارت به سر میبرد و در این بین به سروقامت، شاهدخت شمارقشاه دل میبازد. ملکبهمن در سرزمین بربر بر سر دفاع از خویشان مادرش، گهرتاج شاهدخت فیدوس بربری، با پهلوانبانویی به نام شماخه در باعیّه میستیزد و بر اثر خیانت یکی از نزدیکانش مدّتی را سرگردان در اقالیم افرنجیّه، افریقیّه، قسطنطنیّه و صقلیّه به سر میبرد و با یک پری در هیأت ببری رویینهتن، جهانسوز جادو و دیوی روبهرو شده آنان را از پای درمیآورد. طیّ این مدّت، بهمن زرّینقبا پس از سالها به گلبوی میرسد، فیروزشاه و تمامی سرداران همراه او به توطئهی دارا فرزند طمروسیه، برادر ناتنی فیروزشاه، هلاک میشوند. زن و دختر فیروزشاه مهلقای پری و پریپیکر، از لشکر دیوان شکست خورده و به شهنشاه پری، پدر شاهانه پناه میبرند و روایت در پایان این مجلّد، با سوگند خونخواهی بهمنشاه، اردوان و شیرزاد از دارا، آبستن نبرد داخلی بزرگی میان ایرانیان شده، حال آنکه زمزمۀ حملۀ اسکندر مقدونی نیز به گوش میرسد.
شایان ذکر است، تصحیح مجلّد پنجم همین روایت نیز مدتی است که به اتمام رسیده و به زودی منتشر خواهد شد.
حماسۀ بهمنشاهنامه، منسوب به روایت محمّد بیغمی، تصحیح میلاد جعفرپور و حسین اسماعیلی، 498 صفحه، مصور (بخشی رنگی)، شمارگان 1000 نسخه، چاپ اوّل: 1397، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، قیمت 26000 تومان.