میراث مکتوب – این کتاب مشتمل بر ترجمه 14 مقاله برگزیده از سرشناس‌ترین محققان غربی در حوزه مطالعاتی تفسیر امامیه است که بین سالهای 1990 تا 2015 به یکی از زبانهای انگلیسی یا فرانسوی است
.
تاریخ‌گذاری برخی احادیث تفسیر، بررسی تفاسیر امامان شیعه، تجزیه و تحلیل فنون تفسیری در تفاسیر امامیه و تطور نظریات تفسیری مفسران امامی درباره برخی آیات خاص، ازجمله موضوعاتی هستند که مقالات این کتاب بدان می‌پردازند.
این کتاب از پیشگفتار، مقدمه سرویرایستار، معرفی نویسندگان و دو بخش اصلی با عنوان «کلیات» و «پژوهش‌های موردی» تشکیل شده است.
«درآمدی بر تفسیر شیعی»، «چگونه می‌توان تفسیر شیعی (پیشامدرن) را تعریف کرد؟»، «سنت تفسیری شیعه»، «هنرمنوتیک سنت تفسیری پیشامدرن شیعه»، «حق تفسیر قرآن» عناوین مقالات بخش نخست این کتاب است.
در بخش دوم این کتاب این مطالب را می‌خوانیم: «هرمنوتیک اولیه شیعی و تعیین تاریخ کتاب سلیم بن قیس»، «اسناد، تشابه و تفسیر جعفر صادق علیه السلام»، «تفسیر منسوب به امام حسن عسکری علیه السلام»، «روش‌های تفسیری در تفاسیر متقدم امامیه»، «در روایت دگر اندیشانه در تفاسیر متقدم امامی»، «هنرموتیک متقدم شیعی: برخی فتون تفسیر منسوی به امام شیعه؛ زبان و علم در مجمع البیان، سنت تفسیری در میان اخبرایها و نشیع رازوار پساصفوی؛ سنت تفسیر شیعه و تفسیر آیه 24 سوره نساء.
داشتن «منابع پیش‌تر ترجمه شده»، «اصلاح نامه»، «نمایه فارسی «و «نمایه انگلیسی» می‌توان از امتیازات این کتاب توصیف کرد.
در بخشی از مقدمه «سرویرایستار» این کتاب می‌خوانیم؛
به رغم آنکه مطالعات شیعی در غرب سابقه‌ای نه چندان کمتر از مطالعات اسلامی دارد، در واقع انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 نقطه عطفی در رشد ناگهانی این پژوهش‌ها از لحاظ کمی و کیفی بود.
از آن زمان تا کنون مقالات و کتاب‌ها بسیاری مستقلاً درباره شیعه و جبنه‌های مختلف آن ـ اعم از تاریخ، فرهنگ، اعتقادات ـ در غرب منتشر شده و گذشته از اختصاص میزهای تخصصی به این موضوع در همایش‌های بین المللی با موضوعات تاریخی و دینی، همایش‌های هم به طور مختصر به این موضوع سبب تولید نشریاتی اختصاصی در این حوزه به زیان انگلیسی شده و از این رو بحث‌های علمی در این زمینه روز به روز داغ تر می‌شود.
ناگفته پیداست که در مطالعات شیعی و فرقه‌های مختلف منسوب به این مذهب مورد بررسی قرار می‌گیرند که البته یکی از آنها هم امامیه است، هرچند به نظر می‌رسد امامیه جزء آخرین فرقه‌های شیعی بوده که غریبان بدان پرداخته‌اند؛ امروزه عطف توجه به آن اگر بیشتر از سایر فرقه‌های شیعی نباشد، کمتر هم نیست.
در این میان، یکی از جنبه‌های مهم تشیع و از جمله امامیه، که ییش از یک قرن است توجه محققان غربی را به خود جلب کرده، رویکرد به قرآن است. این موضوع که تقریباً از اواسط قرن نوزدهم در پژوهش‌های غربی مورد توجه قرار گرفته است.
چهارده مقاله که در این کتاب ترجمه و ارائه شده‌اند منتخبی از بهترین نگاشته‌های غربیان در موضوع تفسیر امامیه منتخبی از بهترین نگاشته‌های غربیان در موضوع تفسیرامامیه در دو دهه گذشته هستند که البته قریب به اتفاق آنها در همین چند سال اخیر نگاشته و منتشر شده‌اند.
در بخش نخست مقالاتی گرد آمده‌اند که حاوی مباحثی کلی درباره دربراه تفسیر امامیه هستند و بر موضوع خاص و جزئی ممترکز نیستند.
بخش دو این کتاب شامل 9 مقاله است که هریک از آنها بر یک اثر تفسیری خاص، یک دوره زمانی خاص یا تفسیر یک آیه خاص در اثر تفسیری شیعه متمرکز هستند.
مقالات این بخش بر اساس ترتیب تاریخی سوژه‌ها؛ از نخستین قرون هرجی تا دوران معاصر چسیده شده‌اند.
درباره ترجمه:
مقالات این مجموعه توسط 6 نویسنده محتلف به یکی از زبانهای انگلیسی و فرانسوی نوشته، یا از زبانهای دیگر به انگلیسی ترجمه شده‌اند و سپس به قلم 10 مترجم به فارسی برگدانده شده‌اند.
گفتنی است، «مئیر بر ـ اشر»، «اندرو ریپین»، «بنامین تاد لاوسن»، «رابرت گلیو»، «بروس فاج»، «گرهارد بوورینگ»، «پاول زائدر»، «راینر برونر» و «خالد سندوای» اندیشمندان غربی نویسندگان این مقالات هستند.
مقاله «درآمدی بر تفسیر شیعی» نوشته «مئیر م. بر ـ آشر» به ترجمه محمد علی طباطبایی است، این مقاله به خوبی نشان دهنده آخرین نگاه‌ها و یافته‌ها غربیان در موضوع تفسیر شیعی است.
در بخشی از این مقاله می‌خوانیم: ازهمان آغاز، قرآن و تفسیر آن یکی از هسته‌های اصلی میراث شیعی بوده است. اسلام پژوهان پیشگام، ازجمله نولدکه و گلشیهر، در آثار نوآورانه خودشان درباره قرآن؛ به سنت تفسیری شیعی هم پرداخته‌اند و تحلیلی‌های عالمانه‌ای از ویژگی‌های آن اراده داده‌اند.
در دسترس بودن نسخه‌های خطی و تصحیح‌های چاپ شده از تفاسیر قرآن، که برای نسل‌های قبلی شناخته بودند؛ محققان معاصر را قادر ساخته است تا تصویر جامع‌تری از عناصر گوناگون موجود در سنت تفسیری شیعه به دست دهند.
تمام گروه‌های شیعی در پی کشف نقاط مرجعی در قرآن بودند که بتوانند که اعتقاداتشان را بر آنها متکی کنند. اعتقادات و آموزه‌های مختلفی که در نخستن دوره تشیع متبلور شدند و بعداً شکل و محتوایشان در نتیجه اموری مانند جدل با جریانات رقیب دگرگون شده‌اند که گویی مستقمیا در خود قرآن صورت‌بندی شده‌اند.
مفسران شیعی در این زمینه متقاوت از همتایان سنی، هردو گروه شیعی معتقدند که قرآن چند لایه است و هر مفهوم یا دستگاهی می‌توان به کمک سختی مختلف تفسیری در متن قرآن یافت شود.
گفتنی است، کتاب «تفسیر امامیه در پژوهش‌های غربی» با شمارگان 500 نسخه در 311 صفحه به قیمت 18000 تومان از سوی مؤسسه علمی ـ فرهنگی دارالحدیث منتشر شده است.
منبع: خبرگزاری رسا