میراث مکتوب- محمد فلکی، شاعر فارسی سرای سدۀ ششم هجری در منطقۀ اران و شهر شروان است که مانند ابوالعلا و خاقانی مدیحه سرای دربار شروانشاه ابوالهیجا فخرالدّین ملک منوچهر بن فریدون بود.
فلکی سخنگویی نغز و نازک‌خیال است و در حد ممکن از عبارات نامعمول احتراز کرده است. اشعار او تا حدی روان و از تکلفات ادبی برکنار و به رویه مسعود سعد نزدیک است. وفات او به نقل تقی‌الدین کاشی در ۵۸۷ هجری قمری و به گفته بعضی در ۵۷۷ هجری قمری بوده است.
دیوان ناقص و ناتمامی از وی در سال ۱۹۲۹ میلادی در لندن توسط محمدهادی حسن‌خان به چاپ رسیده است. در ایران نیز محمد طاهری شهاب دیوانی از این شاعر را در سال ۱۳۴۵ تصحیح کرده و از سوی انتشارات کتابخانه ابن سینا به چاپ رسانده است. این چاپ دربردارنده تعداد محدودی از قصاید، غزلیات، ترکیب‌بند و رباعیات این شاعر است که مجموعاً شامل ۲۰۰۰ بیت از دیوان این شاعر است؛ در حالی که در تذکره‌ها و کتب تاریخ ادبیات، دیوان وی را تا هفت هزار بیت نیز نوشته‌اند.
استاد فروزانفر می‌نویسد: «فلکی سخن گویی نغزگفتار و نازک‌خیال است و هر چند معاصرین و اقران وی در سخنگویی در اغلاق و سخن دور از ذهن عموم پیچیده‌اند، او در حد امکان از عبارات نامعمول احتراز کرده و افکاری که به تأمل و اندیشۀ بسیار احتیاج دارد، کمتر آورده است. اشعار او تا حدی روان و از تکلّفات ادبی بر کنار و به رویۀ مسعود سعد نزدیک است و گویا فلکی به مسعود معتقد بوده و می‌خواسته است، روش او را از دست ندهد؛ ولی سلیقۀ ادبی آن زمان با عصر مسعود تفاوت بسیار داشته و فلکی بدین جهت، سبک مسعود را به تمام و کمال تقلید نتوانسته و با همۀ اهتمامی که در سهولت عبارت و روانی سخن خود کرده، باز هم به اقتضای سلیقه و تربیت ادبی عهد خود، از التزام ردیفهای مشکل و پاره‌ای صنایع خودداری نکرده است».
ارزش ادبی دیوان این شاعر به جهت مضامین و معانی تازۀ بسیار است. وی ترکیبات، تعبیرات و کنایات بدیع و تازه‌ای دارد. این دیوان از جهت اشتمال بر لغات کهنه، ترکیبات و صور خیال برای آگاهی از سبک شعری قرن ششم بسیار ارزشمند است.
اکنون تصحیحی تازه از این اشعار به کوشش علیرضا شعبانلو ارائه شده است. کتاب عرضه شده دارای چهار بخش است و بخش نخست آن به ترجمۀ کتاب “فلکی شروانی: زمانه، زندگی و آثارش” به قلم هادی حسن، محقق دانشمند هندی اختصاص یافته است.
بخش دوم حاوی مختصری دربارۀ سبک اشعار فلکی و معرفی نسخه‌ها و روش تصحیح اشعار اوست. بخش سوم متن اشعار فلکی است که نسبت به چاپ‌های پیشین دیوان فلکی قریب به چهارصد بیت بیشتر دارد و بخش چهارم تعلیقات است که در آن برخی لغات مشکل و اسامی ناشناخته معرفی شده‌اند.
این کتاب از سوی انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ۲۵۷ صفحه چاپ و منتشر شده است.
برای مطالعه صفحات ابتدایی کتاب کلیک کنید.
