میراث مکتوب- کتاب کاشانه دانش تألیف حسین بیضایی «پرتو» پس از 70 سال از زمان تألیف، با اهتمام حسن عاطفی و افشین عاطفی تصحیح و منتشر شد.
حسین پرتو بیضایی، شاعر و محقق معاصر در سال 1284 شمسی در آران از توابع کاشان متولد شد. پرتو از کودکی همراه خانواده‌اش در کاشان زندگی می‌کردند.
تحصیلات ابتدایی را در مدارس کاشان گذراند. از پانزده‌سالگی، به سرودن شعر پرداخت و تخلص «پرتو» را برگزید. پس از مهاجرت به تهران با ادیبان بسیاری هم‌نشین بود و سال‌ها از محضر عباس اقبال آشتیانی و وحید دستگردی استفاده کرد و در انجمن ادبی حکیم نظامی با وحید همکاری داشت. او در شاعری مهارت داشت و اشعارش شامل غزل، قصیده، مسمط، قطعه و رباعی است. پرتو در 25 مهر 1348 در تهران درگذشت و در مزار فیض کاشان به خاک سپرده شد.
تألیف این کتاب از سال 1315 شمسی پس از مهاجرت پرتو بیضایی به تهران آغاز گردیده و کار جلد نخست تا سال 1330 شمسی ادامه داشته است. جلد دوم تذکره‌ی شاعران همچنان در دست تألیف بوده است و پایان کار تذکره‌ی شعرا به‌طور دقیق مشخص نیست. آنچه مسلم است، مؤلف تا سال پایانی حیات خویش (1348 شمسی) اطلاعاتی تازه پیدا کرده و به ترجمه حال برخی از شعرا دست یافته که به متن افزوده است.
بخش نخست کتاب که در خصوص تاریخ کاشان است حدود 300 صفحه از کتاب را شامل می‌شود و در آن مؤلف به موضوعاتی از جمله نوشته و اخبار راجع به کاشان در آثار گذشتگان، وجه‌تسمیه و تاریخ بنا و تقسیمات ارضی کاشان در صدر اسلام، تسقسیمات ارضی منطقه کاشان، تعداد نفوس شهر، معرفی روستاهای مهم و پرجمعیت، صنایع گذشته و حال، سبب خرابی و انحطاط کاشان، وضعیت شهر کاشان (دروازه‌ها، میدان‌ها، بازار، آب‌انبارها، یخچال‌ها)، اوضاع اجتماعی گذشته و حال کاشان، آثار ابنیه تاریخی موجود و از بین رفته، قلعه‌های کاشان، حوادث مهم و تاریخی کاشان از صدر اسلام تا زمان مؤلف اشاره شده است. در بخش دوم که عنوان تذکره شعرای کاشان نام‌گذاری شده است در سه بخش تألیف گردیده است. بخش اول: معرفی تذکره‌ها و مأخذ، بخش دوم: شعرای کاشان از قرن 5 هجری تا 13 هجری و بخش سوم: شعرای کاشان در قرن 14 هجری.
مؤلف در پایان کتاب، بخشی را به معرفی شرح‌حال خود و خانواده‌اش و معرفی آثار و تحقیقات خود می‌پردازد. لازم به ذکر است از خردادماه سال 1328 شمسی؛ بخشی از شرح‌حال شعرای این کتاب با همکاری نشریه عصر امید کاشان به‌صورت پاورقی منتشر گردیده است.
از دیگر آثار منتشر شده پرتو بیضایی می‌توان به دیوان ادیب بیضایی (چاپ 1327 ش)، تصحیح دیوان کلیم کاشانی (چاپ 1336 ش)، تاریخ ورزش باستانی ایران (چاپ 1337 ش)، تصحیح دیوان صباحی بیدگلی (چاپ 1338 ش)، تصحیح دیوان قصاب کاشانی (چاپ 1338 ش)، تصحیح مثنوی قضا و قدر از سلیم تهرانی (چاپ 1341 ش)، دیوان پرتو بیضایی (چاپ 1363 ش) اشاره کرد.
نسخه خطی کتاب کاشانه دانش به خط نستعلیق در کتابخانه مجلس شورای اسلامی نگهداری می‌شود که در سال 1390 نسخه‌ی عکسی آن توسط آقایان حسن و افشین عاطفی دو محقّق و پژوهشگر تاریخ، فرهنگ و ادبیات کاشان تهیه و پس از یک دهه بررسی منابع و مآخذ و تحشیه‌ی آن، توسط انتشارات ارمغان ادب در 896 صفحه در شمارگان 500 نسخه با قیمت 150 هزار تومان در کاشان چاپ و منتشر گردیده است.
منبع: ایبنا