میراث مکتوب- شرح اوائل مثنوی نام شرحی است که علاءالدین علی بن محمد شاهرودی بسطامی، مشهور به مصنّفک، در سدۀ 9ق. تصنیف کرده است.
نسب این شارح به امام فخر رازی میرسد و از آنجا که وی در نوجوانی شروع به تألیف کتاب کرده، لقب مصنّفک گرفته است. مصنّفک در 38 سالگی به تدریس در مدرسۀ شاهرخیه در هرات پرداخته و در 42 سالگی قدم به روم و قونیه گذاشته و بر کرسی تدریس مدرسۀ قونیه تکیه زده است.
وی سرانجام پس از تألیف حدود چهل اثر در سال 875ق. در قسطنطنیه از دنیا رفته و در جوار تربت ابوایوب انصاری به خاک سپرده شده است.
همانگونه که از نام این اثر بر میآید، محتوی آن به شرح ابیات آغازین مثنوی مولانا جلالالدین بلخی اختصاص دارد. مصنّفک شرح اوائل مثنوی را در حدود 845ق. آغاز کرده و آن را با عبارات ساده و روان، جملات مسجّع و آهنگین و با استفاده از آیات و احادیث، استشهاد از دیوان شمس و به کارگیری حکایات متنوع عرفا تألیف نموده است.
تصحیح این رسالۀ مهم، بر اساس تکنسخۀ شناخته شدۀ این اثر ـ که در کتابخانۀ فاتح در استانبول به شمارۀ 2706 نگهداری میشود ـ انجام شده است. قسمتی از این نسخه به خط مؤلف است که با نمونه دستخطهای دیگر مؤلف که در کتابخانههای دیگر به جا مانده تطبیق دارد و بر قسمت دوم هم که به خط دیگری است، خود مؤلف یادداشت صحّت گذاشته است. به همین دلیل این نسخه از نهایت اعتبار و اهمیت برخوردار است.
این رساله را دکتر زهیر طیب با نمایههای متنوع و مفیدی که در انتهای کتاب قرار داده شده، تصحیح کرده و انتشارات دار تراث اسلامی در سال 1398 در قطع رقعی و در 376 صفحه به انتشار رسانده است.