میراث مکتوب – در مورد نویسندۀ این کتاب در منابع اطّلاعات چندانی نیامده و وی از نویسندگان گمنام و ناشناخته هند به شمار میرود.
تذکرۀ مقالاتالشعرا تالیف قیام الدین حیرت اکبرآبادی است که مؤلف آن را در سی سالگی و در سال 1174ق (بنا بر ماده تاریخ نام کتاب = مقالاتالشعرا) به پایان برده است. بیشتر شاعرانی که در این تذکره معرّفی شدهاند شاعران دوره اورنگ زیب (شاه عالمگیر) و محمدشاه (فردوسآرامگاه) هستند. و در کل، در این کتاب سه دسته از شعرا معرفی شدهاند: نخست (شعرای فارسی زبان، دوم) شعرای اردو سرا، سوم (شعرای هندیسرا). بیشتر این شعرا گمنام و ناشناختهاند و در منابع ذکر آنها کمتر رفته است.
در تذکرۀ مقالاتالشعرا علاوه بر معرّفی شعرا و ذکر نمونه شعری آنها، اطلاعات تاریخی و گزارشهایی از وقایع سیاسی و فرهنگی دوره زندگی مولف نیز دیده میشود و این خود بر اهمیت این تذکره افزوده است.
نثر مقالات الشعرا، نثری تقریبا پخته، ادیبانه و مسجّع و آهنگین است که در کنار رعایت اصول نگارش منشیانه، برای مخاطب قابل فهم و ساده است.
مهمترین منبع مورد استفاده حیرت در تالیف مقالاتالشعرا، تذکره ریاضالشعرای واله داغستانی است که معرّفی شاعران ایرانی و اشعارشان را از آن برداشته است.
از آنجاکه حیرت خود شاعر است، در انتخاب اشعار ذوق شاعری خود را دخیل کرده و نمونههایی را که ارائه نموده تقریبا خوب و قابل تأملند و به نظر میرسد از میان اشعار خوب شاعران انتخاب شدهاند.
در این تذکره 159 شاعر بر اساس تخلّص به صورت الفبایی به همراه نمونۀ شعریشان معرّفی شدهاند.
مصحح این کتاب را بر اساس چاپ سنگی احمد فاروقی (1388ق/1967م، دهلی) و نسخۀ خطی کتابخانه رضا رامپور به شماره 2412 تصحیح کرده و در پایان نیز نمایههای مفیدی برای راهنمایی مخاطبان قرار داده است.
تذکره مقالات الشعرا، قیامالدین حیرت اکبرآبادی، انتشارات کتابخانۀ مجلس، قطع: وزیری، 160صفحه، جلد سخت، 250000 ریال، 1396.
منبع: کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی