کد خبر:5285
پ
فاقد تصویر شاخص

تاریخ چوگان در ایران و سرزمین‌های عربی

چوگان این زیباترین نماد ورزش‌های رزمی، بی‌گمان یکی از مهم‌ترین مواد آموزشی بزرگزادگان در سراسر تاریخ ایران بوده است

میراث مکتوب – چوگان این زیباترین نماد ورزش های رزمی، بی گمان یکی از مهم ترین مواد آموزشی بزرگزادگان در سراسر تاریخ ایران بوده است که می بایست آن را چون فرهنگی گریز ناپذیر در کنار اخلاق ها و آیین ها و هنرهای گوناگون نزد استادان می آموختند. این کتاب می کوشد تا ردپای این ورزش دوهزار سالۀ قانونمند ایرانی را از خاستگاهش در پیش از اسلام و از میان روایت های افسانه ای و تاریخی ساسانی دنبال کند و سرگذشت آن را از خلال نوشته های تاریخی و متون ادبی روایت نماید، که در مشرق زمین و امپراتوری بیزانس ریشه می دواند و سپس در سراسر قلمرو تمدن اسلامی شاخ و برگ می گستراند. تا اینکه پس از دوران صفویان در زادگاه خویش به خواب مرگ فرو می رود و قریب به سیصد سال در ظلمات فراموشی باقی می ماند. سرانجام در اواخر سدۀ نوزدهم عده ای انگلیسی آن را دوباره در ایران احیا می کنند.

کتاب تاریخ چوگان در ایران و سرزمین های عربی نوشته دکتر آذرتاش آذرنوش، در ۷ عنوان و تحقیقی جامع در ادبیات فارسی و عربی است.

کتاب تاریخ چوگان نوشته آذرتاش آذرنوش در هزار و ۵۰۰ نسخه و با موضوعات و عناوین زیر است:

چوگان، واژه‌ شناسی

خاستگاه چوگان

رساله‌های چوگانی

نگاهی به تاریخچه‌ چوگان در سرزمین‌های دیگر

چوگان در ایران پیش از اسلام

چوگان در ایران عصر اسلامی

چوگان در جهان عرب

چوگان در ادبیات

فصل نخست این کتاب «چوگان، واژه‌شناسی» نام دارد و نویسنده در آن اصطلاح چوگان را برگرفته از متون کهن پهلوی می‌داند و از هُرن، دانشمند برجسته آلمانی به عنوان نخستین فردی که به این واژه پرداخته و آن ‌را هم‌ریشه با کلمه چوب دانسته،‌ یاد کرده است. آذرنوش قسمتی را هم به رواج واژه «صولجان» در شعر و ادب عربی اختصاص داده و آن‌ را معرب واژه چوگان دانسته است.
نویسنده در فصل دوم کتاب با نام «خاستگاه چوگان» ایران را به عنوان زادگاه این ورزش معرفی می‌کند و گواه مدعایش را استناد به اظهارات پژوهشگرانی مانند کاترومر، دیل، شارتیه و لوفر ذکر کرده است.

در فصل سوم، از رساله‌های چوگانی صحبت به میان آمده است و این مکتوبات به دو گروه رساله‌های چوگانی به زبان فارسی و عربی تقسیم شده‌اند. «نگاهی به تاریخچه‌ی چوگان در سرزمین‌های دیگر» عنوان فصل چهارم کتاب است و نویسنده در این قسمت به رواج بازی چوگان در کشورهای هندوستان، چین و بیزانس (سوریه فعلی) پرداخته است.

آذرنوش در فصل پنجم به بررسی احوال چوگان در ایران پیش از اسلام نگاهی جامع دارد. روایت‌های افسانه‌ای، چوگان بازی سیاوش، چوگان بازی رستم، روایت‌های نیم‌تاریخی، روایت‌های تاریخی و روایت‌های ساسانی در آثار اسلامی، بخش‌های مختلف این فصل را تشکیل می‌دهند.

چوگان در ایران عصر اسلامی، محور اصلی مطالب فصل ششم است. در این بخش سیر تحول این بازی از سده‌های نخستین تا آغاز عصر صفوی بررسی شده، ضمن این که نویسنده در این بخش نگاهی هم به وضعیت بازی چوگان در کشورمان پس از به قدرت رسیدن صفویان، داشته است. همچنین در پایان فصل از تولد دوباره این ورزش در عهد قاجاریه، سخن به میان آمده قسمتی هم به چوگان ایران در حال حاضر اختصاص دارد.

نویسنده در فصل هفتم با فاصله گرفتن از مباحث چوگان در ایران، به چگونگی شکل‌گیری و انجام این بازی در جهان عرب پرداخته است. عصر جاهلی، عصر عباسی و مصر و شام، بخش‌های مختلف این فصل را تشکیل می‌دهند.

چوگان در ادبیات هم عنوان فصل هشتم این کتاب است. در این فصل از به کار رفتن واژه چوگان در آثار شاعرانی مانند رودکی، فردوسی، جامی، فرخی، نظامی و عطار نیشابوری سخن به میان آ‌مده و از مثنوی «کارنامه» سروده قاسمی جنابادی به عنوان نخستین کتابی که در ادبیات فارسی سراسر به موضوع چوگان پرداخته، یاد شده است. اشاره به تک‌‌بیت‌هایی از خواجو، عطار، انوری، سعدی، حافظ،، هاتف و محتشم که دربرگیرنده واژه چوگانند، به انضمام چوگان در تصویرپردازی عربی، حُسن ختامی بر ای این کتاب است.

کتاب تاریخ چوگان در ایران و سرزمین‌های عربی تألیف آذرتاش آذرنوش، در ۲۲۰ صفحه، شمارگان ۱۵۰۰ نسخه بهای ۱۴۰۰۰۰ ریال در سال ۱۳۹۲ از سوی نشر ماهی منتشر شده است.

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

کلید مقابل را فعال کنید

مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب
تهران، خیابان انقلاب اسلامی، بین خیابان ابوریحان و خیابان دانشگاه، شمارۀ 1182 (ساختمان فروردین)، طبقۀ دوم، واحد 8 ، روابط عمومی مؤسسه پژوهی میراث مکتوب؛ صندوق پستی: 569-13185
02166490612