میراث مکتوب – تاریخ نگاری ایران در خلال قرون 13 – 15 م/ 7 – 9 ق، به کمال خود رسید که به طور کلی به عنوان دوران ترک – مغول توصیف شده است.
در مقایسه با قرون پیش تر، قسمت اعظم گزارش های وقایع نامه های تاریخ ایران در آن زمان به فارسی نوشته شده بود؛ و اگرچه منابع عربی با همان اهمیت ادامه یافت (به ویژه در اوایل دورۀ ممالیک تا حدود 740 ق/ 1340 م)، آنها تنها اطلاعات جزئی و اتفاقاتی دربارۀ سرزمین های قدیم خلافت شرقی به ما ارائه می دهند.
این انتقال نشانه ای از ابراز وجود مجدد کلی دیگری از فرهنگ ایرانیان در بعد از دوران عباسی است. همچنین دلالت بر ترجمۀ متون آثار تاریخی عربی به فارسی در خلال این دوران دارد. میان این آثار، کتاب هندوشاه نخجوانی، تجارب السلف، ترجمه ای است از کتاب الفخری تألیف ابن طقطقا که تاریخ اسلام را تا سقوط بغداد در برمی گیرد و یک نگاه گذرا به گذشتۀ جهانی است که سپری شده بود.
متن کامل این مقاله نوشتۀ چارلز ملویل به ترجمۀ خسرو خواجه نوری که در فصلنامۀ پیام بهارستان، سال هفتم، شمارۀ 24 منتشر شده است را اینجا بخوانید.