میراث مکتوب – کتاب بنمایههای اساطیری در گرشاسب نامه (همراه با متن کامل گرشاسب نامه) به کوشش محبوبه زمانی از سوی نشر سبکباران منتشر شد.
اسدی طوسی در گرشاسب نامه توانسته است آموزه های دینی، اخلاقی، اجتماعی، علم تدبیر منزل و سیاست مدن و… را وارد متن کند. در گرشاسب نامه میزان حضور اشعار حکمی و اندرزی (ادبیات تعلیمی) برجسته تر از سایر جنبه ها چون حماسه، اسطوره و رزم پهلوانانی است.
کتاب حاضر جستاری است در زمینۀ شناخت، بررسی و بازکاوی بن مایههای اساطیری گرشاسب نامه که در آن تعاریف جامع و مبسوطی از اسطوره و بنمایههای اسطورههای ایرانی در دوران زرتشت و پیش از آن، همچنین نمونههایی از آثار مربوط به اسطورههای ایرانی و به طور کلی دانش اساطیر مورد بحث قرار گرفته است.
در این کتاب موجودات اساطیری بررسی و بازکاوی میشوند؛ گفتار نخست در باب موجودات فرا طبیعی چون دیو و پری است و پسازآن جانوران نمادین مانند اژدها، اسب، ققنوس و … موردبحث قرار میگیرند. در این کتاب بنمایه طبیعت و رستنیها که نشان از باورهای کهن آریاییان و بازتاب گسترده آن در اسطورههای ایرانی دارد نیز مورد بررسی قرار میگیرد.
اگرچه از دیدگاه برخی ادبشناسان، گرشاسب نامه تنها روایت یک اسطوره کهن نیست، اسدی با توصیفات و سخنپردازیهای خود در باب سفرهای عجیب و ناشناختهای که گرشاسب به سرزمینهای گوناگون دارد، این اثر را از اوج حماسه به زیر افکنده و موجب پراکندگی ذهن و در نهایت زیر پا گذاشتن سنت حماسه سرایی شده است، اما با بررسی دقیق و موشکافانه ابیات گرشاسب نامه و بررسی و تحلیل بنمایههای اساطیری آن، میتوان به ارزش ادبی و حماسی این اثر پی برد.
آفرینش به عنوان یکی از بنیادیترین بنمایههای اساطیری، نخستین گفتار اسدی در گرشاسبنامه به شمار میرود که دیدگاهی توحیدی نسبت به آن داشته است. چهرههای نمادین از دیگر بنمایههای اساطیری گرشاسبنامه است که شاه و قهرمان دو رکن اصلی آن میباشند.
در بخش سوم موجودات اساطیری بررسی و بازکاوی میشوند؛ گفتار نخست در باب موجودات فراطبیعی چون دیو و پری است و پس از آن جانوران نمادین مانند اژدها، دیو، اسب، ققنوس و شگفت چهرگان و انسان مورد بحث قرار میگیرند.
زمانی: محبوبه، بن مایه های اساطیری در گرشاسب نامۀ اسدی طوسی (همراه با متن کامل گرشاسب نامه)، تهران، سبکباران، 1393، 490 صفحه، قطع: وزیری، شمارگان: 500 نسخه.