میراث مکتوب – کارگاه آموزشی دو روزۀ حافظۀ جهانی با هدف افزایش اطلاعات افراد از اسناد و میراث ارزشمند و شرایط ثبت آنها در حافظۀ جهانی یونسکو در بندرعباس برگزار شد.
این کارگاه با حضور مدیر سازمان اسناد ملی جنوب شرق، مدیرکل ثبت احوال و تدریس اعضای کمیته حافظه جهانی شامل فرهاد نظری، فریبا افکاری و مژده محمدی برپا شد.
در این کارگاه، بیش از ۱۴۰ نفر از کارشناسان مراکز مهم کتابخانه‌ای، آرشیوی و میراث فرهنگی استان هرمزگان شرکت کردند.
در این ارتباط معصومه رفیعی پور، مدیر سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جنوب شرق کشور اظهار داشت: کارگاه برنامۀ حافظۀ جهانی، نخستین دورۀ آموزشی در حوزۀ آثار مستند در این استان بود که در آن کارشناسان، علاقمندان، اساتید و پژوهشگران حوزه و دانشگاه و مجموعه‌داران اسناد خطی از سراسر هرمزگان شرکت کردند و مباحث مرتبط با برنامۀ حافظۀ جهانی با تاکید بر روش‌های شناسایی، معرفی و حفاظت از میراث مستند جهت ثبت ملی، منطقه ای و جهانی توسط اساتید دوره، طی دو روز تدریس شد.
معصومه رفیعی پور، استقبال کم‌نظیر از کارگاه آموزشی و حضور افراد صاحب نظر در حوزۀ اسناد را موجب خرسندی دانست و از شرکت کنندگان خواست تا نسبت به شناسایی و معرفی اسناد ارزشمندی که دراختیار افراد در روستاها و شهرهای استان قرار دارند با سازمان اسناد ملی همکاری کنند.
وی افزود: برنامۀ حافظۀ جهانی از مجموعه برنامه‌های سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد ( یونسکو) است که از سال ۱۹۹۲ با هدف شناسایی، حفاطت و دسترس‌پذیر ساختن میراث مستند ( اعم از نسخ خطی، اسناد، نقشه‌ها، تصاویر، فیلمها و صوت و…) در اختیار ملت‌ها شکل گرفته است.
مدیر سازمان اسناد ملی جنوب شرق گفت: این برنامه در راستای معرفی جهانی و حفاظت از میراث مستند ارزشمند فرهنگ‌ها، برنامۀ ثبت آثار را در سه فهرست ملی، منطقه ای و بین‌المللی انجام می‌دهد.
گفتنی است، ایران از سال ۱۳۸۴ به این برنامه پیوسته است و تاکنون ۱۰ اثر در فهرست بین‌المللی، ۵ اثر در بخش منطقه‌ای و ۵۸ اثر در بخش ملی برنامۀ حافظۀ جهانی به ثبت رسانده است.
با برنامۀ حافظۀ جهانی یونسکو بیشتر آشنا شویم:
یونسکو برنامۀ حافظۀ جهانی را در سال 1992 میلادی (1371 شمسی) با انگیزۀ آگاهی نسبت به وضعیت وخیم حفاظت از میراث مستند و ایجاد شرایط مناسب برای دسترسی به آن در قسمت های مختلف دنیا تاسیس کرد. جنگ و آشوب های اجتماعی و کمبود منابع، مشکلاتی را که قرن ها وجود داشت، بدتر کرده و مجموعه‌های مهمی در جهان بر اثر تاراج و پراکندگی، داد و ستد غیرقانونی، خرابی، عدم تعیین بودجه مناسب و حافظت نادرست دچار سرنوشت های متفاوتی شده است بنابراین یونسکو وظیفه خود دانست تا برنامه حافظه جهانی را ایجاد کند.
بدین منظور در سال 1993 میلادی کمیتۀ مشاورۀ بین المللی آی ای سی (IAC ) در پالتاسک لهستان تشکیل جلسه داد. این کمیته طرحی ارائه داد که به موجب آن نقش یونسکو را به عنوان آگاه کننده دولت ها، نهادها و سازمان های بین المللی و ترویج شراکت در اجرای پروژه‌ها تایید و تاکید می نمود.
تا کنون حدود 45 کمیتۀ ملی حافظۀ جهانی در دنیا تاسیس شده است. دفتر ثبت حافظۀ جهانی که قابل مشاهده‌ترین جنبۀ عمومی برنامه می باشد، در سال 1995 میلادی بنیانگذاری شد و از طریق توافق هایی که در گردهمایی های متوالی آی ای سی صورت می گرفت، رشد کرد.
نگرش برنامۀ حافظۀ جهانی آن است که میراث مستند جهان متعلق به همه است، باید برای همیشه و به صورت کامل حفاظت و نگهداری شود و در دسترس همیشگی همگان باشد.
لازم به ذکر است که هر دو سال یک بار هر کشور می‌تواند دو اثر برای ثبت در برنامۀ حافظۀ جهانی به یونسکو پیشنهاد دهد.
از ایران تا کنون آثاری از جمله شاهنامۀ بایسنقری، وقف‌نامۀ ربع‌رشیدی، مجموعۀ اسناد تشکیلات اداری آستان قدس رضوی در دورۀ صفویه، التفهیم ابوریحان بیرونی و پنج گنج نظامی در برنامۀ حافظۀ جهانی ثبت شده‌اند.