میراث مکتوب- کتاب «نقشِ یاد، برگزیدۀ مهرهای دورۀ قاجار برگرفته از اسناد وزرات امور خارجه» تلاش شده علاوه بر خوانش مُهرها، توضیحات و اطلاعاتی برای اثبات تعلق مهر به مخاطب داده شود. اطلاعاتی مانند زندگی‌نامه و هویت صاحب مهر، القاب او، اطلاعات تاریخی و سیاسی مربوط به زمانه او، اطلاعاتی درباره نهادها و سازمان‌ها در ایران و نیز نمایندگی‌های ایران در خارج کشور درباره هر مهر در کتاب نوشته شده است.
در این مجموعه فقط خواندن متن مهر دلیل بر اثبات هویت آن نبوده و از اسناد و منابع مختلف در بخش توضیحات، تاریخ مهر، سال درج مهر در سند و سال تولید سند بهره گرفته شده است.
به گفته مؤلف در برخی نمونه مهرها قسمتی از حروف و کلمات یا تاریخ مندج در مهرها به علل مختلف، از جمله ناهمواری در سطح محل درج مهر، اسکن نامناسب و بی‌کیفیت، عدم دقت در ساخت مهر و بی‌کیفیتی جوهر و کاغذ و بی‌دقتی در هنگام مهرزدن، قابل خواندن نبود، اما در بیشتر مواقع، با استفاده از تصاویر همان مهر در اسناد دیگر و نیز به کمک اطلاعات جانبیِ منابع مختلف و در آخر بهره‌بردن از حدس و گمان، تا جای ممکن متن مُهرها استنساخ شد.
بررسی مهرهایی هم‌چون مهر رجال و شخصیت‌های سیاسی دوره قاجار، کارکنان و کارمندان نهادهای مختلف، نمونه‌هایی از مهربانوان، مهرهای اماکن، موسسات و ادارات دولتی به تحقیقات تاریخی، سیاسی و اجتماعی ایران کمک می‌کند.
قسمتی از متن کتاب
۱۹۴ نوشتۀ مهر: ذالک من فضل الله
تاریخ مهر: ۱۳۱۰
تاریخ سند: ۱۸ ذی‌الحجه ۱۳۲۷
شمارۀ سند: ۲-۵-۱۱-۱۳۲۸
توضیحات: این مهر مربوط است به میرزا فضل الله بیگ ترجمان دوم سفارت ایران درعثمانی. وی هم‌زمان با اوحانس منبع‌السلطنه (ترجمان اول سفارت ایران در عثمانی) عهده‌دار این سمت بود. در مکاتبه‌ای در سال ۱۳۲۸ ق، اتباع ایران در عثمانی جانشینی میرزا حسن خان، ترجمان جنرال قونسولگری، را خواستار شده‌اند: « منبع‌السلطنه سال‌ها به سمت‌های مختلف درد سفارت مشغول خدمت بوده و به واسطۀ بی‌کفایتی سفرای سابق تمام اسرار و مقاولات و مذاکرات ایران و عثمانی را در سینه جمع کرده و ابداً دفتری ندراد که اقلا رووس(رئوس) مسائل ثبت شده باشد و میرزا فیض الله بیگ، ترجمان دوم سفارت، به واسطۀ کبر سن و نقصان علم از عهدۀ خدمت، به طوری که لازم است، نمی‌تواند برآید.»
۱۹۵ نوشتۀ مهر: ذوالفقار
تاریخ مهر: ناخوانا
تاریخ سند: ۲۱ صفر ۱۳۲۷
شمارۀ سند: ۱.۲۴-۱۳-۱۱-۱۳۲۷
توضیحات: این مهر اسم متعلق به ذوالفقار اکرام‌الوزاره است. در شوال ۱۳۲۰ بر اثر اعتراض برخی ریش‌سفیدان و تجار ایرانی مقیم طرابوزان و تصمیم وزارت‌خارجه مبنی بر جانشینی ذوالفقار بیگ، این موضوع به تایید شاه رسید. انتصاب ذوالفقارخان – که مورد تایید رضا ارفع‌الدوله بود – باعث شد در سال ۱۳۲۳ طبق استدعای او لقب اکرام‌الوزاره به ذوالفقار بیک اعطا شود. در جمادی‌الاول ۱۳۲۴ تقاضای انفصال وی از خدمت و جانشینی معتمدالوزاره (فرزند عبدالله خان معتمدالوزاره) داده شد که مورد تایید قرار نگرفت. (صفحه ۱۶۰ و ۱۶۱)
کتاب «نقشِ یاد، برگزیدۀ مهرهای دورۀ قاجار برگرفته از اسناد وزرات امور خارجه» خوانش و تحقیق کمال روزبهانی در قطع رقعی، با جلد شومیز، با کاغذ تحریر، در ۳۹۲ صفحه مصور، با شمارگان ۵۰۰ نسخه در سال ۱۴۰۳ منتشر شد.
منبع: ایرنا