میراث مکتوب – گرگ دیونگ پژوهشگر سرشناسِ ترجمههای عربی اصول اقلیدس، سدۀ۱۳م (7ه) را در تاریخ علوم دورۀ اسلامی، سدۀ «مطالعه و تحقیق» در علوم دقیق نامیده و به پیدایش سه تحریر از اصول اقلیدس بهوسیلۀ محیالدین مغربی، نصیرالدین طوسی و طوسی مستعار ، اشاره کرده است.
تحریرهایی، که بهگونهای تصحیح ترجمههای کهنتر متنهای علمی عمدتاً از دانشمندان یونان باستان است و تدوینکنندگان آنها علاوه بر بهبود عرضۀ مطالب، گاهی دستورها و روشهای اثبات را جابجا و اشکالات متن را برطرف میکردند. به گفتۀ د یونگ شیوههای تحریر آثار علمی (تصحیح، تکمیل، تشریح و تلخیص) محدود نیست و بسته به مورد تغییر میکند. ازاینرو به این فهرست تحریرها میتوان رسالۀ اصلاح اصول اقلیدس (اصلاح الکتاب الاسطقسات) اثر فیلسوف بزرگ، عالمِ منطق و ستارهشناس اثیرالدین ابهری (ح600-663ق) را افزود که سیزده مقالۀ اصول را تصحیح کرده است. این رساله به سبب ارجاعهایی که در رسالۀ هندسی اشکال التأسیس از شمسالدین سمرقندی (ح 650-700ق) و شرح قاضیزادۀ رومی (ح 766-840ق) بر آن هست، شناخته شده بود ولی پیش از این [مستقلاً] بررسی نشده است. اثبات ابهری برای اصل موضوع پنجم اقلیدس به نقل قاضیزادۀ رومی در پژوهشهای حامد دیلگن و ب. آ. روزنفلد آمده است .
متن کامل این مقاله نوشتۀ ایرینا لوتر ترجمۀ پروین منزوی که در تازه ترین شمارۀ دوفصلنامۀ میراث علمی اسلام و ایران (دوفصلنامـۀ تاریـخ علوم و فناوری دورۀ اسلامی سال سوم، شمـارۀ دوم، پاییز و زمستان 1393 شمارۀ پیاپی: 6) منتشر شده است اینجا بخوانید.