میراث مکتوب – داراب‌نامه، روایت بلندی از کشورگشایی‌های فیروزشاه، پسر ملک داراب است. داستانی حماسی – عشقی از قرن هشتم و از نمونه های ادبیات فولکلوریک. در ریخت شناسی، براساس الگوی ولادیمیر پراپ، ساختارگرایِ روسی، تلاش می شود الگوی ریخت شناسی بر متون ادبی؛ بویژه فولکلور اعمال شود. در این شیوه، قصه ها بر پایه اجزای تشکیل دهنده آنها و مناسبات و همبستگی این اجزا با یکدیگر و با کل قصه توصیف می شوند و هدف در این بررسی کشف و شناخت ساختار اصلیِ قصه (Master form) است.
در داراب‌نامه حوادث مختلفی روی می دهد و نابسامانی هایِ بسیاری را برای لشکر ایران به وجود می آورد. به دنبال هر حادثه، قهرمانی برای جبران آن عزیمت می کند. حوادثی که قهرمانان پشت سر می‌گذارند با وجود تلون و گوناگونی از ساختاری مشابه برخوردار است.
اِعمال الگوی ریخت‌شناسی بر داراب نامه منجر به شناخت دو نوع عزیمت در داستان شده است. نوع اول از روندی ساده و مستقیم با قهرمانی واحد برخوردار است. نوع دوم ترکیب چند عزیمت است. حرکت قهرمانان قصه برای جبران فاجعه در نقطه ای که اغلب تقدیر تعیین می کند، به یکدیگر می پیوندند. آنچه تفاوت عزیمت ها را ایجاد کرده، عنصر شرارت و نوع شریر داستان است که به شریر انسانی و غیر انسانی یا ماورایی تقسیم می شود. شرارت هر کدام، کنش خاصی را از سوی قهرمانان می طلبد.
در داراب‌نامه حوادث مختلفی روی می دهد و نابسامانی هایِ بسیاری را برای لشکر ایران به وجود می آورد. به دنبال هر حادثه، قهرمانی برای جبران آن عزیمت می کند. حوادثی که قهرمانان پشت سر می‌گذارند با وجود تلون و گوناگونی از ساختاری مشابه برخوردار است.
اِعمال الگوی ریخت‌شناسی بر داراب نامه منجر به شناخت دو نوع عزیمت در داستان شده است. نوع اول از روندی ساده و مستقیم با قهرمانی واحد برخوردار است. نوع دوم ترکیب چند عزیمت است. حرکت قهرمانان قصه برای جبران فاجعه در نقطه ای که اغلب تقدیر تعیین می کند، به یکدیگر می پیوندند. آنچه تفاوت عزیمت ها را ایجاد کرده، عنصر شرارت و نوع شریر داستان است که به شریر انسانی و غیر انسانی یا ماورایی تقسیم می شود. شرارت هر کدام، کنش خاصی را از سوی قهرمانان می طلبد.
آنچه در بالا آمده است چکیده مقاله «بررسی ساختار عزیمت ها در داراب نامه» نوشته کبری بهمنی است که در دوفصلنامه کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی، سال سیزدهم، شماره ۲۵ به چاپ رسیده است.
برای مطالعه متن کامل این مقاله بر روی فایل پایین کلیک کنید.