میراث مکتوب- نظام‌الدین زاهدی، سفیر تاجیکستان در ایران کتاب «ادبیات ایران زمین در سده‌های ۸ و ۹ میلادی (دورۀ عربی‌زبانی)» را نگاشته و انتشارات آروَن آن را چاپ و روانه بازار نشر کرده است.
در این رساله، ادبیات عربی‌زبان ایران در سده های ۸ و ۹ میلادی که ماحصل قلم شاعران و نویسندگان ایرانی‌نژاد و بیانگر حسن توجه آنها به اصول و سنت‌های ادبیات پیش از اسلامی ایران بوده، به حیث بخشی از ادبیات ایران‌زمین است مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش‌های مختلف این کتاب مؤلف کوشش کرده تا جنبه‌های مختلف حیات ادبی اقوام ایرانی را در شرایط استیلای زبان عربی به تصویر کشد.
زاهدی این رساله را به متخصصان و علاقه‌مندان تاریخ ادبیات ایران، تاجیکستان، افغانستان و روابط جوامع عرب زبان و دیگران تقدیم کرده است.
این اثر که از سوی حسن قریبی ویراستاری شده، در شش بخش تنظیم گردیده است. مؤلف در مقدمه‌ای که بر کتاب خود نوشته، زبان را بهترین واسطه حفظ و ادامه اصول و سنت‌های ادبی و بدیعی و مؤثرترین مایۀ رشد و تکامل ادبیات و فرهنگ ملی دانسته است.
زاهدی در ادامه نوشته است: «ادبیات فارسی و تاجیکی نیز در درازای تاریخ طولانی خویش غالباً در قالب‌های زبان‌های بومی پرداخته شده و با پربار گشتن از این گنجینه‌های معنوی در هر مرحله از تکوین خویش با رنگ‌آمیزی‌های تازه جلوه نموده است».
بنا به نوشتۀ سفیر تاجیکستان در ایران، تاریخ تمدن بشر گواه است که هیچ پدیدۀ بزرگ فرهنگی در جای خالی و بدون فراهم آمدن زمینه‌های مساعد سیاسی، اجتماعی و معنوی به وجود نیامده است و نمی‌تواند به وجود آید. وی در ادامۀ مقدمه خود با بیان اینکه، محققانی مانند ادوارد براون، ایبرمن، اینوسترانسیف دربارۀ ادبیات عربی‌زبانی پژوهش کرده‌اند، به اهمیت درک و بررسی این موضوع اشاره کرده است.
زاهدی در بخش نخست، با عنوان «وضعیت تاریخی و فرهنگی در ایران‌زمین در سده‌های ۷ تا ۹ میلادی» به استیلای عرب و پیامدهای آن در ادب و فرهنگ اقوام ایرانی و زمینه‌های پایداری و ادامه ادب و فرهنگ ایرانی در قرن‌های نخست اسلامی پرداخته است. بخش دوم «نظم عربی در ده‌های ۸ و ۹ میلادی» نام دارد. خوانندگان در این بخش با شاعران ایرانی‌نژاد در نظم عربی‌زبان آشنا می‌شوند. «مضمون‌های ایرانی در نظم عربی‌زبان سده‌های ۸ و ۹ میلادی» عنوان بخش سوم این کتاب است. مضمون‌های وطن‌پرستی، مضمون‌های ایرانی در اشعار مدحیه، عشقی، خمریه و اشعار وصفی از جمله مباحث مطرح شده در این بخش است.
«نثر عربی‌زبان در سده‌های ۸ و ۹ میلادی» و «نهضت ترجمۀ نثر پهلوی به عربی» عناوین بخش‌های چهارم و پنجم از این اثر است. آخرین و ششمین بخش کتاب، «نثر تألیفی عربی‌زبان در قرن‌های ۸ و ۹ میلادی» نام دارد که در آن انواع نثر تألیفی، رساله‌ها در آیین کشورداری، رواج نوع مناظره و مباحث دیگر بررسی شده است.
نمایه و کتابنامه نیز در اختیار علاقه‌مندان و خوانندگان قرار دارد.
انتشارات آروَن، کتاب «ادبیات ایران زمین در سده‌های ۸ و ۹ میلادی (دورۀ عربی‌زبانی)» را در ۵۸۰ صفحه به بهای ۹۲ هزار تومان منتشر و راهی بازار نشر کرده است.
مریم مرادخانی