میراث مکتوب- آیین نکوداشت نجفقلی حبیبی، مصحح، پژوهشگر و استاد نامدار حکمت و عرفان اسلامی با قرائت پیام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و حضور و سخنرانیِ وزیر میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی، سخنگوی دولت و جمع زیادی از استادان، پژوهشگران و مدیران عالی دانشگاهی، فرهنگی و پژوهشی کشور در تالار اجتماعات شهید مطهری (ره) انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.
در ابتدای این رویداد، نیکنام حسین‌پور رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ، پیام سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به این مراسم را برای حاضران قرائت کرد.
متن این پیام به شرح زیر است:
دانشمند فروتن دکتر نجفقلی حبیبی از جمله اندیشمندان سخت‌کوش و صاحب اثری است که چهره علمی فرهنگی و اخلاقی او بیشتر در پشت چهره مدیریتی و سیاسی او در محاق مانده است. حبیبی شخصیتی است متضلع و چندوجهی که جامعیت او را می توان و باید فراتر از کنشگری های موثر او در یکی از این ساحت ها مشاهده کرد.
او فیلسوفی است سیاست ورز، سیاستمداری است اخلاق مدار، روشنفکری است متعبد و دینداری است آزادمنش و مهم این که همه این ویژگی ها او را هیچگاه از دغدغه مندی برای اسلام و ایران و مسئولیت پذیری برای کاستن از مشکلات جامعه و دردهای مردم باز نداشته است.
فروتنی و بی تکلفی دکتر حبیبی دایره حضور او را در عرصه های مختلف مدیریتی از تأسیس دانشگاه تربیت مدرس تا توسعه دانشگاه علامه طباطبایی و در آن میان مسئولیت های مختلف دانشگاهی و فرهنگی و نیز نمایندگی مردم در مجلس و عضویت در شوراهای موثر وسعت بخشیده است. اما آنچه در ورای همه این سطوح و عرصه ها باید دید، تلاش ها و آثار ارزنده علمی، فرهنگی و اخلاقی اوست.
دکتر حبیبی در تصحیح و تنقیح میراث مکتوب ایرانی و معرفی متقن و به دور از پیرایه بزرگان اندیشه این سرزمین نقشی کم نظیر و ستودنی داشته است.
او به واقع یک دانشمند فروتن و ژرف اندیش است که باید در گستره فرهنگی و علمی امروز ایران باز شناخته شود و قدر شایسته ببیند و به گفته پدر شعر فارسی:
«دیر زیاد آن بزرگوار خداوند»
در ادامه محمود شالویی، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، با اشاره به اینکه نجفقلی حبیبی به درخواست‌های مکرر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برای برگزاری آیین نکوداشت وی، از سر اخلاص و تواضع پاسخ مثبت نمی‌داد، گفت: همگان دکتر نجفقلی حبیبی را به خصوصیات بارزی چون تواضع، اخلاق، فروتنی، جامعیت علمی، صفا و صمیمیت و در عین حال بی تکلفی می‌شناسند.
او در بخش دیگری از سخنان خود گفت: همواره از نزدیک شاهد بوده و هستیم که چگونه جناب دکتر حبیبی در پِی معرفی بزرگان و مفاخر ایران از جمله شهاب‌الدین سهروردی و ابن سینا به ایرانیان و جهانیان است. ایشان با همکاری استادان آیت‌الله محقق داماد، غلامرضا اعوانی و محسن جوادی مؤسسه پژوهشی حکمت سهرودی را تأسیس کرده اند و همراهی ویژه ای با وزارت فرهنگ و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در احداث جاده حکمت از سهرورد تا آرامگاه ابن سینا در همدان مبذول داشته اند، تا این طرح ملی که تأثیر قابل توجهی در سپهر فرهنگی و حکمی ایران عزیز خواهد داشت، به بهترین شکل ممکن اجرائی شود.
مشاور وزیر فرهنگ در ادامه سخنان خود اظهار کرد: دکتر حبیبی در کنار توجه ویژه ای که به شیخ شهید اشراقی دارد، قلب مبارکش برای ابن سینا نیز می‌تپد و با تصحیح و چاپ آثار این حکیم نامدار ایرانی، خاصه کتاب «قانون» او، سهم مهمی در معرفی و تبیین میراث عظیم این دانشمند ایرانی به جهانیان داشته است.
شالوئی در پایان تأکید کرد: استاد حبیبی با ساده و روان‌سازی اندیشه‌های بزرگانی چون ابن سینا، سهرودی و بسیاری از حکما و عرفای ایران و جهان اسلام، به بهترین شکل ممکن این میراث عظیم را به نسل های جوان و جدید منتقل کرده است. همچنین شایسته است دقت نظر و کوشش های مجدانه ایشان در امر تصحیح و احیای متون کهن به مثابه الگو و شاخصی برای دانشجویان و پژوهشگران همواره مطمح نظر باشد و همگان بیش از پیش قدردان زحمات و خدمات ایشان به جامعه علمی ایران و جهان اندیشه باشند.
التزام نجفقلی حبیبی به «اخلاق گرایی» و «انسانیت»
سید رضا صالحی امیری وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز در این آیین گفت: امروزه بیش از هر زمان دیگری نیازمند نمادسازی و استفاده مطلوب از سرمایه های انسانی، اجتماعی ملی و نمادین هستیم تا در فضای پرتلاطم و پرآشوب جهان کنونی چراغی فراروی نسل جدید و جوان بیفروزیم.
او اظهار کرد: بی تردید و بدون کمترین اغراق یکی از برترین تجلیات سرمایه‌های نمادین و نمادها و الگوهای معرفتی و اخلاقی قابل اعتنا و قابل اقتدا در کشور ما کسی نیست جز فاضل فرهیخته و اندیشمند معظم جناب آقای دکتر نجفقلی حبیبی.
صالحی امیری تأکید کرد: ایشان بدون شک از اندیشمندانی است که بر مجموعه تحولات علمی، معرفتی فرهنگی و اجتماعی کشور عزیزمان ایران تأثیرگذار بوده است و دایره اثرگذاری و حرکت‌های پربرکتی که ایشان توفیق پایه‌گذاری آنها را داشته است به این زمین و زمان محدود نخواهد شد و برکات وجود و اندیشه روشن ایشان تا سال‌های سال در بستر فرهنگ این مملکت ساری و جاری خواهد بود.
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: ذکر این نکته حائز اهمیت است که یکی از آفت هایی که جامعه علمی ما همواره در طول تاریخ از آن رنج برده، عدم التزام عملی دانشوران به دانش خود بوده است از این منظر، آقای دکتر حبیبی در این زمینه همواره با التزام کامل به ملزومات و اقتضائات «اخلاق‌گرایی» و «انسانیت» نمونه‌ای کم‌نظیر از پیوند عمیق و وثیق میان علم و عمل و اخلاق را به نمایش گذاشته است.
او اضافه کرد: دکتر حبیبی در همه این سال ها تلاش کرده تا با رفتار و منش خویش میان اخلاق اجتماع و سیاست رابطه ای منطقی برقرار کند و به سیاست ورزان، اخلاق مداری و به تقواپیشگان، دغدغه دین و دنیای مردم داشتن را گوشزد کند؛ و در این مسیر، هیچگاه از مدار اعتدال خارج نشده است.
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تصریح کرد: دکتر حبیبی به واقع شخصیتی است نهادساز و ساختار آفرین. ایشان در طول نزدیک به پنج دهه که از عمر انقلاب اسلامی می گذرد در طرح ریزی پایه گذاری و مدیریت نهادهای مختلفی نقش و حضور فعال داشته است. به عنوان مثال در راه‌اندازی و اداره دانشکده تازه تأسیس علوم قضایی در اوایل دهه شصت خورشیدی نقشی بسزا و تعیین کننده داشت. در تأسیس هدایت و مدیریت انجمن اسلامی مدرسان دانشگاه‌ها – تشکلی که در مقاطع مختلف پایبندی خود به اصول اساسی و اولیه انقلاب اسلامی را نشان داده است – نقشی بی بدیل و محوری بر عهده داشت. همچنین شکل‌گیری و سامان‌یابی پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی مرهون تلاش‌ها، سختکوشی و دلسوزی‌های دین‌مدارانه ایشان است و این شجره طیبه همواره در کارنامه ایشان به عنوان مصداقی روشن از باقیات صالحات درخشش خواهد داشت.
حبیبی؛ احیاگر میراث حکما و عرفای ایران
غلامرضا اعوانی عضو پیوسته فرهنگستان علوم ایران، دیگر سخنران این مراسم بود. او طی سخنانی گفت: باید همواره قدردان بزرگان و استادان ایرانی باشیم. چرا که ایشان همیشه متحمل زحمات و مشقات فراوانی شده‌اند تا امروز به عنوان مفاخر فرهنگی معرفی شوند. چه استادان بزرگی داشته و داریم که جوانان ما با آنها آشنا نیستند و بسیاری از آنان نیز از دنیا رفته‌اند و متأسفانه یاد و نامی از ایشان به میان نمی‌آید.
اعوانی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: مفاخر، پاسداران فرهنگ ایرانند. چرا که فرهنگ ایرانی یکی از درخشان‌ترینِ فرهنگ ها و گل فیروزه‌ای همه فرهنگ‌های دنیاست. اندیشه ایرانی در شرق و غرب عالم شناخته شده است و متفکرین آن هم چنین وضعیتی دارند. همه دانشمندان علوم عقلی، ایرانی بوده‌اند و به تحقیق باید بیان کرد که پیش و پس از اسلام، ایرانیان به دانستن «حکمت» شهرت داشته‌اند که اسناد علمی و تاریخی آن نیز موجود است.
رئیس پیشین مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در ادامه سخنان خود با اشاره به زندگی و سلوک نجفقلی حبیبی اظهار کرد: حیات دکتر حبیبی از نظر فکری، فلسفی و فعالیت های پژوهشی ای که انجام داده، بسیار مهم است. اما یک بعد مهم دیگر زندگی ایشان این است که او احیاگر میراث مکتوب گذشتگان در عصر حاضر ماست. دکتر حبیبی نسخ خطی فراوانی از حکما و عرفای مسلمان را تصحیح و چاپ کرده و بدین وسیله میراث گذشتگان را به ما منتقل کرده است؛ چه اینکه جهان امروز به این سرمایه های معنوی احتیاج وافر دارد.
فروتنی و ادب بی نظیرِ نجفقلی حبیبی
فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت نیز در این مراسم نکوداشت، با تجلیل از یک عمر کوشش و تلاش نجفقلی حبیبی در عرصه های گوناگون علمی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، گفت: باید از مدیریت و مجموعه همکاران انجمن آثار و مفاخر فرهنگی تقدیر و تشکر کنم که چنین مراسم باشکوهی را برای یکی از چهره های تابناک عرصه علم، فرهنگ، اجتماع و سیاست ایران یعنی دکتر نجفقلی حبیبی برگزار کرده‌اند.
او افزود: بارزترین ویژگی دکتر حبیبی، فروتنی و ادب بی نظیر ایشان است و جا دارد که جوانان ما به خوبی با شخصیت و سلوک علمی و فرهنگی این استاد یگانه، بیش از پیش آشنا شوند. دکتر حبیبی، میراث گذشتگان را برای آیندگان ترجمه کرده است و کمک کرده که آیندگان همواره متوجه باشند که ایران همواره مهد تمدن و فلسفه و حکمت بوده و این میراث عظیم برای همیشه در این کشور و در جهان تفکر ساری و جاری است.
او تأکید کرد: ایران عزیز ما هیچ وقت از هویت و تمدن خالی نشده است، چرا که بزرگانی چون دکتر حبیبی در این کشور، پاسداران سپهر فرهنگ، هنر و علم ایرانی‌اند.
مهاجرانی در پایان گفت: دولت جناب دکتر پزشکیان با جدیت تلاش خواهد کرد با همراهی و همکاری بزرگانی چون دکتر حبیبی، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و وزارت فرهنگ، اجرائی کردن هر چه سریع‌ترِ طرح ملی راه‌اندازی جاده حکمت از سهرورد در استان زنجان تا آرامگاه ابن سینا در استان همدان را پیگیری نماید.
مدیریت موفق حبیبی در دانشگاه های علامه طباطبایی و تربیت مدرس
شجاع احمدوند و یوسف حجت رؤسای دانشگاه های علامه طباطبایی و تربیت مدرس نیز در این جلسه طی سخنانی ضمن تجلیل از خدمات و فعالیت‌های علمی و پژوهشی نجفقلی حبیبی در این دانشگاه ها که در طول سالیان گذشته ریاست این دو مرکز بزرگ آموزش عالی کشور را نیز برعهده داشته است، خاطرات و نکاتی را از نحوه مواجهه استادِ برجسته با دانشجویان و استادان و کیفیت مطلوب و تأثیرگذار مدیریت وی در این دانشگاه‌ها برای حاضران ارائه کردند.
باور عمیق «حبیبی» به اسلام و انقلاب اسلامی
عباس شیری عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران نیز در این نشست به ایراد سخن پرداخت و گفت: در اوايل تابستان ١٣٧٢، براي اولين بار استاد محترم جناب آقای دكتر نجفقلی حبيبی، رييس وقت دانشكده حقوق و علوم سياسی دانشگاه تهران را زيارت كردم . قبلا درباره فضايل ايشان بسيار شنيده بودم. در همان ديدار، بی‌نهايت شيفته اخلاق و رفتار ايشان شدم. متواضع، فروتن، بی‌ريا، صادق و البته بسيار مؤمن و متدين به نظر می‌رسيد. من سوابق خودم را به ايشان توضيح دادم. معرف من به ايشان، دكتر غلامحسين الهام معاون وقت اداری مالي دانشكده حقوق و علوم سياسی بود كه با هم رفاقت قديمی داشتيم. چند روز بعد، دكتر الهام تماس گرفت و دوباره به دانشكده رفتم و دكتر نجفقلی حبيبی، به من پيشنهاد سرپرستی آموزش دانشکده را داد و از اينجا رابطه كاری و بعد دوستی من با ايشان شروع شد.
او در ادامه تأکید کرد: از آن روز ها بيش از سی سال می‌گذرد و تا امروز بدون اغراق، كمتر كسی را تا اين اندازه پاک، دلسوز و متعهد ديده‌ام. وی عميقا به اسلام و انقلاب باور دارد. دارای انرژی مثبت بسيار و در كار خستگی‌ناپذير است. عصرها و گاهی تا پاسی از شب در دانشكده، مشغول به مطالعه فلسفی و عرفانی عميق بود. اخلاق اسلامی در منش و شخصيت ايشان بازتاب فراوان دارد و در برخورد اوليه كاملا اين احساس به مخاطب منتقل می‌شود كه با فردی عارف مسلک روبرو است.
نجفقلی حبیبی؛ شخصیتی ذوابعاد
غلامرضا ظریفیان استاد تاریخ دانشگاه تهران آخرین سخنران این آیین بود. او بیان کرد: نجفقلی حبیبی یک انسان ذو ابعاد است: عالم و استاد دانشگاه که به دلیل تواضع و فروتنی کارهای بزرگ علمی‌اش کمتر دیده شده است. وی یک کنشگر دلسوز عرصه اجتماع و سیاست است، مؤسس مراکز مهم علمی و سیاسی، تقنین در سطوح مهم کشوری، مورد احترام همه فعالان علمی، سیاسی و اجتماعی و فرهنگی، میانه‌رو و دارای اعتدال در مواضع، عدالت‌خواه و مدافع کاهش فاصله طبقاتی و در عین حال رفاه عمومی جامعه، منصف در قضاوت و یک پرستار همیشگی همسر بیماری که سالیان دراز است او را تمشیت می‌کند؛ از او انسانی با ابعاد مختلف ساخته است.
ظریفیان تصریح کرد: در کارنامه نجفقلی حبیبی نقش تأسیسی و تجمیع مراکز پر اهمیت علمی بسیار دیده بسیار می‌شود. او هر کجا که بوده، پایه‌گذار و مؤسس امور پایداری است که نافع برای جامعه است. بیش از سی مسئولیت اجرایی در کارنامه او ملاحظه می‌شود، فرصت نیست که در مورد اقدامات تأسیسی او در این سی مسئولیت مهم صحبت کنیم. اما اشاره کوتاه، خود حدیث مفصل از این مجمل است، نقش او در تأسیس مدرسه و دانشگاه تربیت مدرس که امروز هزاران دانش‌آموخته مبرّز در عرصه‌های مختلف توسعه ایجاد کرده است؛ در دانشکده علوم قضایی، دانشگاه الزهرا(س)، پژوهشکده انقلاب اسلامی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تشکیل انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌های سراسر کشور و نقشی که در مجلس تقنین و بخصوص در بازنگری قانون اساسی داشته، از جمله این اقدامات است.
در بخش پایانی این مراسم نیز پس از رونمایی از کتاب زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی نجفقلی حبیبی که از سوی انجمن منتشر شده و جلد سوم قانون ابن سینا به تصحیح نجفقلی حبیبی که از سوی انتشارات بنیاد فرهنگی ابن سینا به چاپ رسیده است، لوح زرین و نشان انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و هدایایی از سوی وزیر فرهنگ و جمعی از رؤسای دانشگاه ها و نهادهای فرهنگی و پژوهشی به نجفقلی حبیبی اهدا گردید.
در ادامه نجفقلی حبیبی در جایگاه قرار گرفت و پس از تقدیر و تشکر از انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و نهادهای همکار در برگزاری این آیین نکوداشت، درباره جایگاه و اهمیت اندیشه ابن سینا و کتاب قانون وی در عرصه پزشکی و جهان علم به ایراد سخن پرداخت.
