میراث مکتوب- ناصرخسرو حکیم، فیلسوف، شاعر، ریاضیدان و جهانگرد ایرانى، یکى از برجسته‌ترین شخصیت‌هاى ادبى، فلسفى، و دینى ایران در قرن پنجم هجرى است. در سن چهل و دوسالگى در اثر رؤیایى مسیر زندگى ناصرخسرو به تمامى عوض شد و او را که دبیرى شراب‌خوار و لذت‌جو در دربار شاهان بود دیگرگون کرد و پا در سفرى هفت ساله گذاشت.
او پس از سفر به یک مبارز اجتماعى پر شور بدل شد که به مخالفت با مقامات دینى و سیاسى زمان خود پرداخت. این عزم راسخ در مبارزه با فساد دینى و سیاسى دشمنان فراوانى را براى او به بار آورد و به جانش سوء قصد شد که باعث شد از بلخ فرار کند و به دره یمگان در کوهستان‌هاى بدخشان پناه ببرد. اما او از پاى ننشست و از همان جا با نوشتن و سرودن به مبارزه ادامه داد.
در کتاب «آواره دره يمگان» سرگذشت پرماجراى او را مى‌خوانید و با چهره یگانه او آشنا مى‌شوید.
محمدرضا توکلى صابرى در هزارمین زادروز ناصرخسرو پاى بر مسیر سفر ناصرخسرو گذاشته و پس از پایان سفر گزارش خود را در در کتاب «سفر برگذشتنى» منتشر کرده است. سپس به دیدار مزار ناصرخسرو در کوهپایه‌هاى بدخشان رفته و حاصل یادداشت‌هاى این سفر را در کتاب «سفر دیدار» آورده است. همچنین او قدیمى‌ترین نسخۀ سفرنامه ناصرخسرو را در هندوستان یافته و آن را تصحیح کرده است و در دست انتشار دارد.
«آواره دره يمگان؛ داستانی برپایۀ سرگذشت ناصرخسرو» نوشتۀ دکتر محمدرضا توکلی صابری، به تازگی و برای نخستن بار در سال 1399، در 394 صفحه از سوی انتشارات معین منتشر شده است.