شکل گیری حاکمیت سیاسی در تاریخ ایران از همان بدو پیدایش بر مبنای اصل تمرکز قوا، نژاد، وحدت اقوام ایرانی و در قالب یک چارچوب خاص که می توان نام قلمرو سرزمینی بدان داد استوار شد.
حاکمیت ساسانی که بنیان قدرت خود را بر اقوام شرقی در سیستان مانند هفتالیها قرار داده بودند، در چرخشی بهسوی غرب ایرانشهر و بینالنهرین در عصر شاپور اول، نهضت ترجمه را با کمک مردمان عرب حیره از ادیان مختلف زرتشتی، بتپرست و مسیحی را آغاز کردند.