دانشوران دورۀ اسلامی، به موازات نگارش مطالبی کمابیش پراکنده در خصوص چگونگی تکوین معادن و معدنیات، تک‌نگاری‌هایی با موضوع شناخت سنگ‌های گران‌بها و نیمه‌گران‌بها، می‌نوشتند که معمولاً با عنوان عمومی جواهرنامه از آنها یاد می‌شود