خیام در رباعی «آن‌ها که کهن بُوَند و آن‌ها که نُوَند/ هریک به مراد خویش لَختی بدُوَند…» به دنبال متنبه کردن انسان است تا فلسفه زندگی را جست‌وجو کند.

«باز آمده‌ای کو که به ما گوید راز» نوعی پرسش انکاری است؛ یعنی هیچ «بازآمده‌ای» وجود ندارد. خودِ گوینده این فکر نیز قائل به این است که راز هستی بر کسی مکشوف نیست و نخواهد بود.

رباعی «از دی که گذشت، هیچ از او یاد مکن…» با تأکید بر خوش‌باشی، در خیامی بوشهر جای پای محکمی پیدا کرده، بر این مفهوم که دیروز و فردا را در شمار عمر خود قرار نده و به آن نیندیش.

«در کارگه کوزه‌گری رفتم دوش…» رباعی‌ است که در خیامی بوشهری رد پای پررنگی دارد؛ این رباعی بیانگر فکر عمیق و ژرفی است؛ این‌که همه رفتنی هستند و کسی در این خاک نخواهد ماند.

رباعی «در دایره‌ای کآمدن و رفتنِ ماست…» به خوبی نمایانگر ساختار فکری و ذهنی و حتی فرم شعری خیام است.

فاطمه اوانی، پژوهشگر و استاد زبان و ادبیات فارسی گفت: با وجود همت زیاد اروپاییان به شناساندن خیام، این شاعر بزرگ در کشور خود غریب مانده و پژوهشگران ایرانی در حق وی کم‌لطفی کرده‌اند.

خیام نیشابوری، ریاضی‌دان، فیلسوف، منجم و ادیب نامدار از نوابغ زمان خویش و دوران حکومت سلجوقیان بود که شهرت عالم‌گیر دارد.

کتاب «فلسفه دین در نگاه خیام» تازه‌ترین اثر سیدجواد میری از سوی نشر نقد فرهنگ منتشر شد.

اگر در تاریخ فکر و علم ایران ده دانشمند طراز اول را بشماریم، خیام در ردیف این ده نفر قرار می‌گیرد.

آوازۀ خیام در مقام شاعری رباعی‌گوی از اوایل سدۀ ۱۳ق/ ۱۹م با ترجمۀ فیتزجرالدِ انگلیسی آغاز می‌شود و به دنبال آن موجی از ستایش و استقبال از شعر و اندیشۀ خیّام در ایران و جهان غرب به راه می‌افتد.