اگر در تاریخ فکر و علم ایران ده دانشمند طراز اول را بشماریم، خیام در ردیف این ده نفر قرار می‌گیرد.

سینا جهان دیده: مرگ آگاهی باعث می‌شود خیام یا تفکر، اندیشه و گفتمان خیامی مدام توجه و بهره‌مندی از زمان حال را گوشزد کند؛ در واقع مرگ آگاهی یکی از عناصر سوژه‌ساز و مضمون‌ساز در اشعار و تفکر خیام است.

اندیشه خیام را اگر بفشاریم، در سه وجه خلاصه می‌شود: یکی مسأله اغتنام وقت است، دوم، حسرت و تأسف بر گذشت عمر است، و سوم گذشت روزگار به طور کلی.