اندیشه‌ها و باورهای ایرانی در طی قرون متمادی دستخوش تغییرات و دگرگونی‌های بسیاری شده است. بسیاری از آن‌ها در لایه‌های متن‌های به جا مانده و آثار مورخان و مترجمان پنهان گشته و تنها راه رسیدن بدان‌ها، بررسی و کندوکاو در منابع عربی و متون پهلوی است، به این امید که بتوان، هویت واقعی و پنهان شدۀ آنها را روشن ساخت