ایرج افشار:‌ «همایون[صنعتی‌زاده] در مجالس خودمان وقتی صحبت سیاسی پیش می‌آمد ساکت می‌ماند. نمی‌دیدم که هیچ‌گاه وارد بحث بشود، تودار بود. اما در یکی از شگرف‌ترین جریان‌های سیاست داخلی ایران خود را دخیل کرده بود».

ایرج افشار، نه‌تنها نگهبان میراث مکتوب ایران، بلکه پیونددهنده نسل‌های پژوهشگران و کتابداران این سرزمین بود. او چراغی بود که مسیر تاریک تاریخ مکتوب را روشن ساخت و بی‌هیچ هیاهویی، میراثی عظیم از خود برجای گذاشت.

ایرج افشار قلم او را به «چسب آهو» تشبیه کرده است که مطالب مختلف را به‌طرز شگفت‌انگیزی به هم پیوند می‌دهد. عباس زریاب خویی نیز از مهارت او در کشاندن مخاطب به دنیای تاریخ از طریق حکایات و داستان‌ها سخن گفته است.

بخش بزرگی از ثروت خانواده افشار امروزه وقف پژوهش‌های ایران‌شناسی، باستان‌شناسی و تدریس زبان فارسی به غیرایرانیان است. ایرج افشار در طول زندگی پربار خود نزدیک به ۳۰۰۰ مقاله و ۳۰۰ جلد کتاب به انتشار رساند.

می‌گویند: «الاسماء تنزل من السماء» (نام‌ها از آسمان نازل می‌شوند). ایرج نام سومین پسر فریدون است، نامی که آن را کوتاه شده ایران ویج می‌دانند؛ ایرج افشار یزدی، فرزندی شایسته برای ایران بود.

چاپ دوم «نسخه‌شناخت» (پژوهشنامۀ نسخه‌شناسی نسخ خطّی فارسی) پژوهش و تألیف: علی صفری آق‌قلعه، با مقدمه ایرج افشار از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب چاپ و منتشر شد.

چاپ دوم «نسخه‌شناخت» (پژوهشنامۀ نسخه‌شناسی نسخ خطّی فارسی) پژوهش و تألیف: علی صفری آق‌قلعه، با مقدمه ایرج افشار از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب چاپ و منتشر شد.

بسیاری از نوشته‌های سفرنامه افشار به دلیل قلم روان، ساده و در عین حال شیوایش می‌تواند در متن دروس تاریخ و جغرافیا به كار گرفته شود.

همه آنهایی که با ایرج افشار دوست بوده‌اند، خبر دارند که او اهل کوهنوردی بود. آن هم نه از راهی که همه می‌رفتند؛ از بیراهه‌ها.

حسین مسرت در یادداشتی نوشت: استاد ایرج افشار آثار بسیار زیادی دارد، سفرهایش را در یک کتابی به نام «گلگشت» جمع‌آوری کرد. کتابی دارد به نام «سواد و بیاض» و کتاب دیگری به نام «بیاض سفر» که آن هم حاصل سفرهای مطالعاتی - تحقیقاتی وی در ایران و جهان است.