میراث مکتوب – کتاب «تشیّع در ایران» قصد دارد تا علل و عوامل گسترش تشیع در ایران قرن دوم و سوم هجری را بر اساس نظریه پخش فضایی هاگراستراند مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.
برش تاریخی مورد بحث این اثر،فاصله سالهای ۱۳۲ تا ۲۲۷ هجری قمری است. نویسنده علت انتخاب این برش تاریخی را خلاء های موجود پژوهشی در این مقطع از خلافت عباسی بر جهان اسلام و نیز افزایش رو به رشد شیعیان امامی در ایران بیان می کند. در فاصلۀ زمانی سال ۱۳۲ تا ۲۲۷ هجری قمری تشیع در ایران تحت تآثیر جریان های شیعی زیدی و امامی رشد پیدا کرد. ماجرای یحیی بن زید و ورود امام رضا(ع) به خراسان، مهاجرت طیف وسیعی از سادات را به ایران در پی داشت. در بسیاری از شهرهای ایران در این دوره شاهد حضور شیعیان هستیم و در این مقطع می توانیم از قم، کاشان، آوه، طبرستان و شهرهای مختلف خراسان به عنوان کانون اصلی شیعه نام ببریم.
تا پایان قرن نخست هجری، شیعیان به ندرت از مرزهای عراق خارج شدند و تعداد کمی از آنها در ایران حضور داشتند؛ اما با شروع سده دوم به ویژه در سال های ۱۳۲ تا ۲۲۷ بافت جمعیتی شیعه در منطقه تغییر کرد و مهاجرت های زیادی از عراق به سایر کشورها، از جمله ایران انجام گرفت. برای درک بهتر و بیشتر مسائل امروز شیعیان لازم است تا زمینۀ تاریخی، اجتماعی و فرهنگی آنان بررسی شود.
کتاب «تشیّع در ایران» قرن دوم و سوم هجری اثر رضا صفری در گروه مطالعات فرهنگی و اجتماعی مرکز پژوهش های جوان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی سامان یافته و از چهار فصل به شرح زیر تشکیل شده است.
فصل اول: ورود تشیع به ایران؛ نویسنده در این فصل ضمن پرداختن به ریشه های شکل گیری تشیع در مکتب اسلام، به نقد نظریات مستشرقین و برخی از صاحبان فرق که تشیع را ساخته و پرداخته ایرانیان می دانند، می پردازد و بر اساس ادله های نقلی و عقلی نظریات آنها را رد می کند.
فصل دوم: بررسی اوضاع تشیع از آغاز تا سال ۲۲۷ هجری قمری؛ در این فصل اوضاع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی شیعیان با تمرکز بر امامیه در محدوده جغرافیایی ایران بزرگ تا سال ۲۲۷ هجری قمری مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.
منبع: مؤسسۀ کتابشناسی شیعه
فصل سوم: پراکندگی جغرافیایی شیعه در ایران: نویسنده در این فصل تاریخ را به جغرافیا پیونده زده، و پراکندگی جغرافیایی شیعیان را در مناطق مختلف ایران با تکیه بر منابع تاریخ عمومی، محلی و جغرافیایی ترسیم نموده و در قالب آمارها و نمودار و نقشه ها به مخاطب ارائه می دهد.
فصل چهارم: چرایی پراکندگی جغرافیایی شیعیان در مناطق مختلف: محورمرکزی این کتاب، فصل چهارم است که در آن بر اساس نظریه پخش فضایی هاگراستراند به بررسی چرایی پراکندگی جغرافیایی شیعیان در ایران می پردازد. نویسنده در این فصل به رهیافت های جدیدی می رسد که تاکنون در هیچ پژوهشی بدان پرداخته نشده است. در حقیق همین ویژگی این کتاب را تبدیل به اثری منحصر به فرد کرده است.
گفتنی است کتاب«تشیّع در ایران» قرن دوم و سوم هجری اثر رضا صفری محقق گروه مطالعات فرهنگی و اجتماعی مرکز پژوهش های جوان، با قیمت ۱۷۰۰۰ تومان توسط انتشارات کانون اندیشه جوان، منتشر و در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.