میراث مکتوب – اصطلاح نسخه شناسی یا codicologie از پیوستن دو واژۀ codex به معنی نسخه و مصحف (مجلد متشکل از کراسه ها) و logos به معنی دانش و شناخت ساخته شده است. این دانش در ابتدا به مطالعۀ تاریخ مخازن کتابخانه ها و مجموعه ها می پرداخت، اما بعدها به طور خاص به مطالعه در عناصر تشکیل دهندۀ یک نسخۀ خطی (فارغ از متن و موضوع کتاب) اختصاص یافت. بدین ترتیب، اکنون موضوع این عبارت است از : بوم نوشتار (کاغذ، پوست، پاپیروس و غیره)، ابزار کتابت (قلم، مرکب و غیره)؛ کراسه ها (تعداد و ترکیب آنها)؛ صفحه آرایی (سراندازی، آرایش و تذهیب نسخه) و صحافی و جلدسازی.
کتاب حاضر که دارای یک مقدمه و یازده فصل است، پژوهشی است در عناصر اصلی نسخه های نگاشته شده به خط عربی. نسخه شناسی متون اسلامی، آن گونه که در این کتاب آمده گرایشی در دانش نسخه شناسی است که پس از نسخه شناسی متون یونانی و لاتینی پدید آمده و به زعم برخی پژوهشگران، سال 1986 میلادی، سال آغاز این رسته از مطالعات – یعنی نسخه شناسی دست نوشته های به خط عربی – بوده است. در این سال اولین همایش نسخه شناسی دست نویس های خاور میانه به دبیری فرانسوا دروش، نسخه شناس معروف فرانسوی در استانبول برگزار شد. او به هنگام ارائۀ مقالۀ خود در دومین اجلاس بنیاد میراث اسلامی الفرقان (دسامبر 1993 میلادی) خبر از نگارش کتابی در زمینۀ نسخه شناسی داد. این کتاب با عنوان دستنامه نسخه شناسی نسخه های به خط عربی در سال 2000 میلادی به زبان فرانسوی انتشار یافت.
این اثر هم اکنون پس از گذشت 16 سال از انتشار ، همچنان تنها متن آموزشی نسخه شناسی است که در کشورهای مختلف تدریس می شود و به تازگی ترجمه ای از آن به زبان فارسی برای رفع نیاز دانشوران و علاقه مندان این حوزه فراهم آمده است.
فهرست مطالب کتاب به شرح زیر است:
یادداشت مترجم
مقدمه
بوم کاغذ
کُرّاسه‌های نسخه‌های خطی
ابزار و وسايل
سطراندازی و صفحه‌آرایی
هنروران نسخه‌پرداز
خطوط
کتاب‌آرایی
جلد و جلدسازی
تاریخ نسخه
تاریخچه مخازن
منابع و مآخذ
واژه‌نامه
نمایه
دروش، فرانسوا، دستنامه نسخه شناسی نسخه های به خط عربی، ترجمه: سید محمدحسین مرعشی، تهران، سمت، 516 صفحه، قطع: وزیری، بها: 235000 ريال، 1395.