میراث مکتوب – در دورۀ قاجار منحصر بودن کاوش های باستان شناسی به کارشناسان اروپایی و ضعف و ناتوانی حکومت ایران باعث شد تا انبوهی از آثار ارزشمند تاریخی و باستانی ایران از کشور خارج شود. خوشبختانه، اخیراً مؤسسۀ تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری فرهنگستان هنر با همکاری پژوهشگران کشورهای مذکور اقدام به شناسایی و معرفی بخشی از این آثار در قالب کتاب های نفیس کرده است.
اولین عنوان این مجموعه، کتاب دو جلدی شاهکارهای هنر ایران در مجموعه های لهستان است که برای اولین بار به زبان های فارسی و انگلیسی، همراه با قاب و به صورت نفیس در سال 1392 منتشر شد. در جلد اول این مجموعه به معرفی بیش از 400 اثر هنری ایران از پیش از اسلام تا دورۀ قاجار، با محوریت دورۀ صفویه پرداخته شده است.
این کتاب شامل تصاویری از نسخه های خطی، انواع مهر، نقاشی، خاتم کاری، حکاکی، عکاسی، ظروف مینایی و سفالینه، فرش های دست بافت، آثار چوبی، جواهرات، نقاشی های لاکی، آینه و قلمدان و سلاح و ابزارآلات فلزی میشود.
این جلد مشتمل بر تصاویر این آثار در هشت بخش نقاشی، طراحی و خوشنویسی، قالی، منسوجات، جنگ افزار، ظروف فلزی، سفالینه، آبگینه و کاشی، سکه و هنر اروپایی، همراه شرح تصاویر است. جلد دوم شامل تفصیلی تصاویر و مقالاتی است که به سرپرستی پرفسور تادیوش مایدا رئیس بخش شرق شناسی موزۀ ملی ورشو و به قلم هشت تن از متخصصان هنر ایران از سراسر جهان با عناوینی چون: ایران، تجسم عالم خیال؛ روابط متقابل لهستان و ایران، نقاشی ایرانی، سرو و گل و بلبل: قالی های ابریشیمین ایرانی در مجموعه های لهستان؛ قالی ایرانی: آئینه و استعاره؛ تاریخچه سفالینه های ایرانی؛ چینی های ایرانی؛ جنگ افزارهای ایرانی و … نگارش یافته است.
این کتاب به دو بخش تقسیم شده است: بخش اول شامل مقدمه ای در معرفی کتاب به قلم ایوان سانتو به زبان انگلیسی و ترجمۀ هجده مقالۀ تحقیقی در معرفی مطالعات ایرانی در اروپای شرقی و مجارستان و نیز بررسی شاخه های گوناگون ایران در دورۀ قاجار است.
بخش دوم شامل آلبوم تصاویر رنگی در ده قسمت کتاب آرایی، آثار لاکی، سلاح و زره، فلزکاری، جواهرات، گوهرها و طلسم ها، سفالینه ها، فرش ها و بافته ها، آثار چوبی و عکاسی و آثار برجای مانده از نخستین دوره های ایران شناسی در مجارستان است.
هنر ايران عصر قاجار (در مجموعههای مجارستان)، بهكوشش بلا كلنيی و ايوان سانتو، ترجمه طاهر رضازاده، تهران، فرهنگستان هنر، قطع رحلی، 412 صفحه، بها: 150000 تومان.