میراث مکتوب – در پی تحلیل تاریخی عصر پیش از «دورهٔ آشوب» و نقش ایل قاجار در دوران سلطنت صفویه، زندگی جدید بخش عظیمی از قاجاریان سکونت یافته در استرآباد و مازندران مورد پژوهش قرارگرفت و در این مجلد (2) شرح و بیان مختصر آن به نگارش درآمده است.
دوران آشوب، یعنی روزگار پس از سقوط صفویه تا استقرار پادشاهی قاجاریه، یکی از اعصار ویژه ی «ملوک الطوایفی» ایران است که با دوره های همانند گذشته، تفاوت های زیاد دارد. در این عصر قدرتمندی اروپاییان به لحاظ علمی و فنّی و سلطه طلبی های آنان در مشرق زمین و به طور خاص ایران ممیزه ای پدیدآورده که در دراز مدت توانسته است صبغه ی حکومتگری تاریخی ایران را دگرگون سازد .
همچنین این دوره با کشاکش های قومی و منطقه ای و کشمکش های مسلحانه ایلات و عشایر هم زمانی دارد و با درنظرگرفتن اختلافات مذهبی شیعی و سنّی، و عدم امنیت اقتصادی و انسانی و احساس نگاهداشت حدود و ثغور و استقلال، موقعیتی را پیش آورده است که در تاریخ گذشته ایران همانندی نداشته و بی تردید تحلیل و تبیین آن بررسی های دیگری را خواستار است .
در این پژوهش تکیه بر جنبش ها و حرکت های اجتماعی و سیاسی قاجاریان بیش تر مورد توجه قرار دارد و به همین دلیل کوشش شده تا طی فصول نه گانه با برخورداری از منابع و نگارش های تاریخی خودی و محققان برون جامعه ای که نگارش متفاوتی با پژوهشگران ایرانی دارند، از نخستین اقدامات قدرتمدارانه فتحعلی خان قاجارقوانلو و تلاش های فرزندش محمدحسن خان و قیام های فرزندزادگانش حسینقلی خان جهانسوز و آقامحمدخان سخن به میان آمده و در مسیر سخت گذر جنگ ها و فتنه ها، چگونگی راه یابی های آنان برای رسیدن به سلطنت روشن گردد.
فهرست مطالب کتاب به شرح زیر است:
درآمد
پیش سخن
فصل یکم: سیمای تاریخی دوران «آشوب»
فصل دوم: نقش و موقعیت سیاسی فتحعلی خان قاجار قوانلو
فصل سوم: محمدحسن خان در مسیر شهریاری
فصل چهارم: اقدامات قدرت طلبانۀ حسینقلی خان جهانسوز
فصل پنجم: قیام آقا محمدخان قاجار
فصل ششم: نبرهای آقامحمدخان و لطفلی خان زند
فصل هفتم: جنگ آقا محمدخان در قفقاز
فصل هشتم: آخرین تلاش ها
فصل نهم: خان قاجار بر اورنگ پادشاهی
فرجام سخن
پیوست
کتابنامه
نمایه
تکمیل همایون، ناصر، ره آغاز فرمانروایی ایل قاجار، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 199 صفحه، شمارگان: 500 نسخه، قطع: وزیری، بها: 130000 ریال، 1394.