میراث مکتوب – دعوی چه کنی؟ داعیه‌داران همه رفتند
شو بار سفر بند که یاران همه رفتند
آن گرد شتابنده که در دامن صحراست
گوید : « چه نشینی؟ که سواران همه رفتند»
داغ است دل لاله و نیلی است بر سرو
کز باغ جهان لاله‌عذاران همه رفتند
گر نادره معدوم شود هیچ عجب نیست
کز کاخ هنر نادره‌کاران همه رفتند
افسوس که افسانه‌سرایان همه خفتند
اندوه که اندوه‌گساران همه رفتند
فریاد که گنجینه‌طرازان معانی
گنجینه نهادند به ماران، همه رفتند
یک مرغ گرفتار در این گلشن ویران
تنها به قفس ماند و هزاران همه رفتند
خون بار، بهار! از مژه در فرقت احباب
کز پیش تو چون ابر بهاران همه رفتند
ملک الشعرای بهار
مجمع فرهنگی میراث مکتوب یکی از فرهیختگان و دوستداران واقعی و صمیمی خود را از دست داد. در همۀ جلسات او را می دیدم که با اشتیاق می آمد و با وجود مشکل شنوایی به حرف همه گوش می داد. از دیدار دوستان میراث مکتوب به شوق می آمد، شادمانه سخن می گفت و با دوستان خوش و بش می کرد. دکتر مصطفی ذاکری زندگی را به کسب دانش و علوم انسانی بویژه در قلمرو زبانشناسی تاریخی و تعلیم و تعلم گذرانده بود. هرجا سخنی از این مقوله ها بود نظر می داد و نظرات او همواره قابل توجه و تأمل بود. دفتر اشعارش همیشه همراهش بود و هرجا به مناسبت شعری برای خواندن داشت. افزون بر نگارش آثار و تالیفاتی نظیر كتاب «اتباع و مهملات در زبان فارسی» که در مركز نشر دانشگاهی و به سال 1381 منتشر شده بود و نگارش مقالات متعدد انتقادی در نشریات آینۀ میراث، جهان كتاب، نشر دانش و همکاری با مراکز علمی و پژوهشی همچون مرکز میراث مکتوب و نشر دانشگاهی فرهنگنامه ای در پنج مجلد با تاکید بر ریشه‌شناسی تاریخی واژگان تألیف کرده بود که بواسطه عدم حمایت مالی به چاپ نرسید. خودش درباره این کتاب گفته بود: «این کتاب نوعی فرهنگ لغات، و اصطلاحات است. در واقع دانشنامه ای است که به دقت مفاهیم ریشه شناسی واژگان و اصطلاحات را توضیح داده ام. حتی اصطلاحات عروض را در این کتاب وارد کرده ام».
ذاکری در مصاحبه ای که با مرکز میراث مکتوب کرده بود می گفت: «باید از چاپ کتاب هایی که دانش واقعی را توسعه می دهند حمایت کرد. ازو پرسیده بودند که برای حمایت از نشر کتاب و احیای فرهنگ وقف در زمینه انتشار کتاب چه باید کرد گفته بود: باید به مردم آموخت که این موضوع کمتر از ساختن مدرسه، مسجد و پل نیست و کار ارزشمند و مهمی است. بهترین وقف ها کمک به نشر کتاب است و باید مسئولان و حتی متولیان اوقاف توصیه کنند که مردم در راه کتاب هم می توانند وقف کنند. در گذشته خیلی ها این موضوع را به عنوان یک وقف می شناختند و کمک می کردند تا کتابی به هزینه آنها چاپ شود؛ مثلا کتاب انیس الاعلام به هزینه فردی به چاپ می رسید و کتاب ها را رایگان به مردم هدیه می کردند.»
ذاکری انسانی پایبند به اخلاق علمی بود. در باب نقد آثار معتقد بود که این کار برای پیشرفت علم ضروری است اما کسی که کتابی را نقد می کند باید از نویسنده کتاب عالمتر باشند یا مطابق آن علم داشته باشند. باید میان نقد و هجو تفاوت قائل بود.
دکتر مصطفی ذاکری متولد سال 1314 در خمینی شهر اصفهان و دارای مدرک دکتری در رشته زبانهای قدیم و میانۀ ایرانی بود. از سوابق اجرایی او می توان به تدریس در دانشگاه آزاد اسلامی كرج، دانشگاه شهید بهشتی، دانشكده علوم قضایی و… همكاری با مركز نشر دانشگاهی برای تهیه فرهنگ بزرگ فارسی اشاره کرد. از آثار او نیز افزون بر آنچه گفته شد می توان به پیامبر رحمت، شیخ بهایی، مسیحیت و اسلام، نکته ها از گفته ها، آرامش در توفان و آیات درخشان اشاره کرد. مصطفی ذاکری در بامداد روز ۵ تیرماه ساعت ۳ در سن ۸۱ سالگی دار فانی را وداع گفت و همه دوستان خود را سوگوار کرد. روانش شاد.
محمود جعفری دهقی