میراث مکتوب – شهاب نیریزی در خانواده ای متمکن و اهل علم به دنیا آمد و از همان کودکی در فراغت از گرفتاری های رایج زندگی، دل در گرو هنرآموزی بست. او که خوش نویسی قابل بود به مرجع مردم جهت ثبت اسناد بدل شد.
برخی از اسنادی که او در مدت حیات خویش آراست تا به امروز باقی است. شهاب، تیراندازی و سوارکاری نیز می دانست، چنانکه بسیاری از کهنسالان محلی خاطراتی از توانایی های او در این باره به خاطر داشتند. مسند قضاوت از دیگر افتخارات شهاب بود. او سالها بر مسند شیخ الاسلامی نیریز نشست و محل رفع اختلافات مردم بود.
شهاب نی ریزی اهل شعر و ادب بود و از او دیوانی از اشعار باقی مانده است. آن گونه که از این اشعار برمی آید، او دل در گرو شعر دورۀ بازگشت داشت. شاعران بازگشت در پی احیای سبک های پیش از سبک هندی در شعر فارسی بودند. هم از این رو بیان آنها با روزگار معاصرشان فاصله داشت و این امر در دیوان شهاب نیز یافت می شود. او که فردی فرهیخته و مکتب دیده بود، چندان در بند مناسبات و زندگی جاری روزگار خود نبود تا آنجا که شعرش هیچ اثری از انقلاب مشروطه، استبداد صغیر و وقایع مرتبط با آنها نیست.
دیوان شهاب نی ریزی دربرگیرندۀ بیشترین کالبد شعر فارسی: غزل، چکامه، مسمط، مثنوی و ترجیع بند است. شمار غزل ها در سنجش با قالب های دیگر بیشتر است و درونمایۀ آنها را آموزه ها و مضامین عرفانی: عشق، وحدت وجود و … تشکیل می دهد.
به گفتۀ مصحح در دیباچۀ کتاب از دیوان شهاب نی ریزی، دست نویس های متعددی نویسانده نشده است. چاپ نخست دیوان وی از روی کاغذ دست نویس خود شاعر که در اختیار زنده یاد سید محمدباقر اشراف زاده بوده، سامان یافته است. این کاغذهای دست نویس به ظاهر همان دیوانی است که دهه های پیش به دست مرحوم خلیل سازگار رسیده بوده است. دیوان اصلی شهاب که متأسفانه نشانی از آن نیست پربارتر از دیوان چاپی بوده است.
این اثر به سفارش بنیاد فارس شناسی به بازار کتاب عرضه شده است.
دیوان دست نویس شیخ الاسلام برای بار نسخت در سال 1383 به کوشش زنده یاد شادروان سید محمد باقر اشرف زاده، دکتر سید حمیدرضا اشرف زاده و سید ابوالحسن طغرایی به زیور چاپ آراسته آمده است.
دیوان شهاب نی ریزی (سید محمدحسن (اشرف) فرزند سید نعیم شیخ الاسلام نی ریز)، دیباچه، تصحیح و یادداشت: مختار کمیلی، شیراز، ارم،576 صفحه، شمارگان: 1000 نسخه، قطع: وزیری، 1394.