میراث مکتوب- «کتابشناسی فهارس نسخ خطی اتریش» یادداشت جدید حسین متقی در پایگاه نسخ خطی بساتین است. متقی در یادداشت خود گزارشی از نسخه های خطی موجود در کتابخانه ها و موزه های اتریش به دست می دهد که آن را می خوانید:
اتريش، ميراث دار امپراتوري بزرگ اتريش ـ مجارستان است که تا زمان جنگ اول جهاني، يکي از قدرتهاي بزرگ اروپايي به شمار ميرفت. در اثر جنگ (غنائم جنگي) يا خريد مجموعه ها، انتقال از سوي سفرا و نمايندگان سياسي و فرهنگي يا حتي هدايا و اشکال ديگر، نسخ خطي بسيار کهني به زبانهاي مختلف، همراه مواد موزه اي گرانبهايي، امروزه در کتابخانه ها و موزه ها و مجموعه هاي شخصي اين کشور موجود است. در فهرستهاي نسخ خطي که از سوي گوستاو فلوگل، لوبنشتاين، ايرج افشار و کسان ديگر تأليف گرديده، گزارشي از اين نفائس نسخ خطي موجود در گنجينه هاي تراثي اين کشور، ارائه گرديده است که قابل توجه هستند و ذيلاً به برخي از آن منابع اشاره شده است.
بر پايه آمارهاي رسمي ارائه شده در سال 1990م ضمن مقاله <هربرت ايزنشتاين> [1]، در کتابخانه هاي کشور اتريش، در مجموع حدود 3700 دستنويس اسلامي نگهداري مي گردد که از اين ميان حدود 1701 نسخه خطي عربي، 1526 نسخه خطي ترکي (بيشتر با لهجه عثماني) و 488 نسخه خطي فارسي و باقي نيز به زبان هاي ديگر همچون اردو، کردي، ماليزي است. بيشترين تمرکز نسخ خطي در اتريش، در شهر وين، در کتابخانه ملي (سلطنتي سابق) مي باشد و آن، داراي 3000 دستنويس (1420 عربي، 1240 ترکي و320 فارسي) است. از نسخ مهم فارسي اين کتابخانه مي توان به نسخه نفيس الابنية عن حقائق الادوية، تأليف ابو منصور موفق هروی، داروشناس ایرانی از پزشکان سده چهارم هجری، اشاره کرد. اين نسخه کهنترین نسخه خطی فارسی تاریخدار جهان است که در سال 447 هجری به قلم اسدی طوسی کتابت شده است. (این کتاب را مرکز پژوهشی میراث مکتوب در سال 1388 با همکاری آکادمی علوم اتریش منتشر کرد).
بايد دانست که در کنار اين آمارهاي رسمي نسبتاً قديمي (25 سال پيش)، دست کم در شهرهاي اتريش، بين پنج تا هشت هزار عنوان نسخه خطي اسلامي موجود است که بيشتر در مجموعه هاي شخصي نگهداري ميگردد. به اين ترتيب، به نظر ميرسد به طور ميانگين، نيمي از نسخ خطي موجود در اين کشور هنوز معرفي نگرديده باشند.
گفتني است مجموعه فهرستهاي ارائه شده در پي دي اف ذيل [2]، مجموعه فهارسي هستند که در کتابخانه آيت الله العظمي مرعشي نجفي (ره) در قم نگهداري مي گردند و آمارها و اطلاعات و آثار معرفي شده، تنها شامل آثار منتشر شده تا سال 1385ش ميباشد.
مجموعه فهارس دستنویس های کتابخانه های اتریش (کتابخانه آيت الله العظمي مرعشي نجفي (ره) تا 1385 ش).
________________________________________
[1] . راپر، جيوفري، المخطوطات الإسلامية في العالم (لندن، مؤسسة الفرقان، 2002)، ج4، صص331-356.
[2] . اين نوشتار پيشتر در کتابشناسي فهارس دستنويسهاي اسلامي کتابخانه هاي جهان (قم، مرعشي، 1386ش)، ج1، صص171-177 منتشر شده است.