میراث مکتوب – تاریخ اجتماعی به بررسی کنش و ساختار کنشگران اجتماعی میپردازد تا آنجا که با زندگی روزمرۀ مردم سر و کار داشته باشد و از اینرو از پرداختن به دیالکتیک کنشگران و ساختارها در راستای اراده معطوف به قدرت فاصله میگیرد. در بررسی تغییرات اجتماعی آنگونه که در این کتاب دنبال میشود کنشهای برآمده از ساختارهای اجتماعی اعم از خلافت، پادشاهی، دیوانسالاری، امارت و حتی مردم عادی در تعامل با مفهوم قدرت اهمیت پیدا میکند. ارادۀ معطوف به قدرت کنشگران و تعامل ایشان با ساختارهای اجتماعی منجر به ایجاد تغییرات وسیع و ماندگار در تاریخ میانه ایران شده است.
با توجه به مفهوم تغییرات اجتماعی از نگاه مورخان پارسینویس، در این کتاب آن دسته از تغییرات اجتماعی مورد بررسی قرار میگیرد که در طول تاریخ چون حلقههای به هم پیوسته در پیوند با یکدیگر حرکت کردهاند تا جریان استقلالخواهی ایرانیان از ساختار اموی و سپس عباسی را به سرانجام برساند.
تلاش این اثر، جستجوی دلایل و بنیانهای تغییرات اجتماعی به عنوان یکی از مفاهیم اصلی و مشترک در علم تاریخ و جامعهشناسی، در ایران دورۀ میانه (132-656) (750-1258 م) و یافتن حلقههای پیوند این تغییرات در بستر زمان است. این پژوهش سعی دارد که کلید گنجهای سر به مهر گذشته را میتوان با چراغ علم جدید جستجو کرد، چه بسا آن کلید گمشده در گذشته، خود چراغی پرفروغتر باشد.
این پژوهش بنا دارد با تکیه بر بازخوانی متون تاریخی به زبان پارسی با استفاده از نظریههای علم جامعهشناسی و پژوهش تاریخی، به دیدگاهی تازه برای بررسی تغییرات اجتماعی در ایران اسلامی عصر میانه در دورۀ خلافت عباسی (656-132) (750-1258 م) دست یابد.
عناوین بخش های کتاب به شرح زیر است:
شکلگیری حاکمیت ایرانی در بستر خلافت عباسی
ساختار حکومتهای ایرانی: از وابستگی تا استقلال
حضور کنشگران ترک در ساختار قدرت
خوارزمشاهیان و مغولان حلقهای دیگر از تغییرات اجتماعی در ایران
کمالی، مریم، تغییرات اجتماعی در ایران از نگاه مورخان پارسینویس: بلعمی تا جوینی، تهران، روشنگران، 552 صفحه، شمارگان: 500 نسخه، قطع: رقعی، بها:350000 ریال، 1394.