میراث مکتوب – سفینۀ بولونیا که اکنون در کتابخانۀ دانشگاه بولونیا در ایتالیا نگهداری می شود، سفینۀ بیاضی کهنی است که به احتمال بسیار در اواخر سدۀ هفتم هجری قمری و در جایی از آذربایجان قدیم گردآوری شده است. از بعضی از شاعران مذکور در سفینه پیش تر چیزی جز نام در دست نداشتیم و اکنون با انتشار سفینۀ بولونیا مأخذی کهن به منابع تاریخ ادبیات ایران اضافه می شود.
اهمیت اصلی سفینۀ بولونیا در درجۀ اول حفظ نام و شعر تنی چند از شاعران قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری آذربایجان است که پیش تر یا چیزی از آنها نمی دانستیم، یا آگاهی مان از زندگی و شعرشان اندکی بیش از دانستن نام بوده است. هرچه بر این گونه اطلاعات ما اضافه گردد وقوف بیشتری بر حیات ادبی آذربایجان می یابیم و در آینده بهتر قادر خواهیم بود تا وضعیت ادبی ایران را با عنایت به مراکز ادبی گوناگون در هر دوره روشن کنیم. همچنین با افزوده شدن پیکرۀ شعر سبک آذربایجانی، دامنۀ مطالعۀ این سبک را می توان در سطوح و پایه های مختلف گسترش داد و شناخت دقیق تری از فراز و فرود این سبک حاصل کرد. فایدۀ دیگری که از این سفینه عاید می شود دستیابی به ابیات بیشتر و ضبطهای بهتری از اشعار برخی شاعران است.
سفینۀ بولونیا به احتمال قریب به یقین در اواخر سدۀ هفتم هجری گرد آمده است. از طرفی اشعار کمال الدین اسماعیل (وفات 635 ق) با دعای «رحمه الله» در این سفینه ثبت است و از طرف دیگر تاریخ کتابت نسخه نیز با استناد به اسلوب خط نمی تواند از ثلث اول قرن هشتم هجری جلوتر باشد. ضمناً سفینه در زمانی گردآوری شده که هنوز شاعرانی چون قطبی، شمس اقطع، و شهاب اطلسی در میان طبقۀ ادبا شناخته بوده اند و شعرشان به کلی متروک نشده بود. سه تن از شاعران این سفینه یعنی فلکی شروانی، شمس اقطع و شمس سجاسی قطعاً از مردم آذربایجان و حوالی آن یا اران و شروان بوده اند. کمال الدین قطبی نیز بی شک مدت زیادی از عمر خویش را در روم و آذربایجان گذرانده است. شهاب اطلسی هم مادح اتابک آذربایجان، قزل ارسلان بوده است. از آنجا که جز فلکی شروانی باقی ایشان شهرت چندانی خارج از آذربایجان نداشته اند.
این سفینه به شمارۀ 3283 در کتابخانۀ دانشگاه بولونیا در ایتالیا نگه داری می شود و نخستین بار در فهرستی که ایرانشناس نامدار ایتالیایی، آنجلو پیه مونتسه از دستنویسهای فارسی محفوظ در ایتالیا منتشر ساخت به اجمال شناسانده شده است.
در ابتدای این کتاب نیز نوشتاری از استاد ایرج افشار با عنوان «گنجینۀ سفینه های کهن پارسی» منتشر شده است که استاد افشار در آن به نمونه هایی از سفینه ها، جُنگ ها و بیاض اشاره کرده است.
کتاب سفینۀ بولونیا به کوشش ایرج افشار، محمدافشین وفایی و شهریار شاهین دژی در 238 صفحه، قطع وزیری به بهای 225000 ریال در سال 1393 از سوی انتشارات سخن و گنجینۀ پژوهشی ایرج افشار راهی بازار نشر شده است.