میراث مکتوب- این مراسم رونمایی صبح امروز و به مناسبت ایام سوگواری حضرت اباعبدالله الحسین (ع)، با حضور جمعی از مدیران، کارشناسان و پژوهشگران سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در محل اتاق کنفرانس کتابخانه مرکزی این آستان مقدس برگزار شد.
کتاب «اللُهوف علی قتلی الطُفوف»، یکی از کتاب‌های مهم و معروف با موضوع امام حسین (ع) و وقایع کربلا و عاشورا است که توسط رضی‌الدین علی بن موسی بن طاووس، از علمای مشهور شیعه در قرن هفتم هجری، در سه مسلک به نگارش درآمده است.
17 نسخه خطی از کتاب اللهوف سید بن طاووس در مرکز نسخ خطی کتابخانه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود که قدیمی‌ترین نسخه آن، نسخه خطی شماره 15742 است. این نسخه در تاریخ 1077 هجری قمری، توسط داود بن عبدعلی نجفی به خط نسخ در 67 برگ، کتابت شده است.
دیگر نسخه کهن و نفیس اللهوف که در این مراسم رونمایی شد، اثری به شماره 8124 است. این نسخه به‌خط نسخ در 38 برگ 21 سطری، در قرن 11 هجری قمری نوشته شده است.
سومین نسخه قدیمی و باارزش اللهوف نیز نسخه خطی به شماره 6712 است که در ربیع‌الاول سال 1091، توسط محمدتقی بن فریدون بیک به خط نستعلیق در 57 برگ کتابت و با جلدی از میشن، مجلد شده است.
وجه تمایز شهود و عقل
در این مراسم رونمایی، حجت‌الاسلام محمد حسن پاکدامن، پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی اظهار کرد: سید بن طاووس، کتاب لهوف را در دوران جوانی نوشته است و شاید آن را بارها در طول عمر خود ویرایش کرده باشد.
وی با اشاره به اینکه «لهوف» به معنای حسرت خورده و «طَف» نیز به معنای اندک است، گفت: او این کتاب را به اختصار نوشته و مطالب را در آن به‌صورت فشرده ذکر کرده تا مناسبت فرصت زائرانی باشد که به زیارت کربلا مشرف می‌شوند.
پاکدامن با تأکید بر ضرورت خواندن مقاتل به زبان عربی افزود: سید بن طاووس با تألیف کتاب لهوف، کار بزرگی انجام داده است، اما امروزه این اثر در برخی از جلسات، مورد نقد قرار گرفته و به آن ایراداتی وارد شده است. به‌طور مثال، گفته می‌شود که سید بن طاووس در این اثر، داستان‌سرایی کرده است.
وی با اشاره به دو بحث «عقل» و «ورای عقل؛ شهود»، بیان کرد: در بحث عقل، مطلبی را از طریق علم می‌توان یاد گرفت، به نقطه مقصد رسید و نسبت به آن موضوع، مطلع و آگاه شد.
پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی افزود: شهود نیز ورای عقل و بالاتر از اطلاع‌یافتن است و فرد موضوعی را با اتصال قوای نفسانی قوی خود به عقل فعال، تحت سیطره خود در می‌آورد.
وی با خوانش بخشی از متن کتاب لهوف گفت: اگر فردی بر ورای عقل و شهود مسلط باشد، نه داده‌های سمعی و علمی و مقتلی بنویسد که مطالب آن در هیچ‌کدام از مقتل‌ها ذکر نشده باشد، آیا می‌توان گفت او دروغ نوشته است؟
پاکدامن تصریح کرد: بنابراین، برخی از مطالب سید بن طاووس، برآمده از عالم شهود است که در هیچ کدام از مقاتل دیگر وجود ندارد. او برخی از مطالب را نیز تحلیل عقلی کرده و در آن‌ها به شهود نرسیده است.
در ادامه، وی بیان کرد: در دوره معاصر، برخی افراد مطالبی را براساس ذوق خود در مقاتل ذکر کرده که این امر آفتی برای مقاتل است و می‌تواند شیوه مقتل‌نگاری ما را متزلزل کند.
سخنران این مراسم رونمایی گفت: وقتی می‌خواهیم تراث حفظ شود، باید آن را بی‌پیرایه حفظ کنیم. در واقع، آنچه برآمده از ذوق است، تنها برای خود فرد ارزش دارد و نباید آن را در یک متن علمی وارد کرد.
وی خاطرنشان کرد: کتابخانه آستان قدس رضوی با شبکه‌سازی منجسم و ارتباط با سایر کتابخانه‌ها، باید علاوه بر حفظ چنین کتاب‌های نفیسی به‌عنوان سرمایه خود، به ردیابی و رصدگری دیگر نسخه‌های کتاب‌های گنجینه رضوی در خارج از مجموعه آستان قدس رضوی و حتی سایر کشورها بپردازد. در این راستا، ایجاد کارگروهی برای هر کدام از این نفایس خطی ضرورت دارد.
منبع: کتابخانه آستان قدس رضوی