میراث مکتوب – الحشائش، یکی از نام‌هایی است که حکما و مترجمان دورۀ اسلامی به ترجمۀ عربی کتاب تألیفی پدانیوس دیوسکوریدس، دربارۀ خوراکیهای درمانی و به ویژه داروهای سادۀ جانوری، کانی و عمدتاً گیاهی، داده‌اند. دیوسکوریدس، گیاهداروشناس مشهور یونانی است که در سدۀ نخست میلادی و احتمالاً بین سالهای ۴۰ و ۹۰ میلادی در زمان حکومت کلودیوس، نرون و وسپاسیانوس، امپراتورهای روم، زندگی میکرد (لوی ، ص ۵۸۸؛ استانارد ، ۱۹۶۹، ص ۶۰). برخی مؤلفان اسلامی به او نسبت عین زربی داده‌اند زیرا او در شهرک باستانی انازربه، از شهرهای امپراتوری روم (نزدیک طرسوس، مرکز ایالت قدیم کیلیکیا در جنوب خاوری آسیای صغیر، در ترکیۀ فعلی به نام آناوارزه) به دنیا آمد. این منطقه قبلاً جزو متصرّفات روم بود. پس از استیلای عربها بر آن، نامش به صورت «عین زربی» معرّب شد (← ابن ابی اصیبعه، ص ۵۸؛ ابن ندیم، ص ۳۵۱؛ دیوسکوریدس، ۱۳۸۳ش، مقدمۀ اعلم، ص ۱). او در مقدمۀ کتابش، نامهای به یکی از دوستانش به نام آرئیوس که مدتی با او می‌زیسته نوشته است. از محتوای این نامه برمی‌آید که دیوسکوریدس احتمالاً در طرسوس و اسکندریه درس خوانده و مدتی نیز به لشکریان رومی در یونان، ایتالیا، اسپانیا، آسیای صغیر و پرووانس خدمت می‌کرده و به دلیل زندگی سربازگونهاش، فرصت دانشاندوزی دست اول دربارۀ تشخیص، تهیه و کاربردهای داروها را نداشته است. در بیشتر منابع از او به عنوان پزشک و به عبارت دقیقتر، جراح ارتش یادکرده‌اند اما برخی به این امر تردید دارند. با توجه به کتابخانۀ بزرگ اسکندریه میتوان دسترسی او به این کتابخانه و استفاده از آن را برایش محتمل دانست.
مقاله «الحشائش، تأثیرگذارترین کتاب داروشناسی دورۀ اسلامی» نوشته شمامه محمدی‌فر است که در شماره دوم دوفصلنامه میراث علمی اسلام و ایران به چاپ رسیده است.
برای مطالعه ادامه این مقاله بر روی گزینه دریافت فایل کلیک کنید.