میراث مکتوب- مرادجان بوری بایف، رئیس موسسه فرهنگی اکو در مراسم گرامیداشت صدوچهل‌وپنجمین سالروز تولد اقبال لاهوری و رونمایی کتاب «اقبال در جهان معاصر» تاکید کرد که ادبیات پرچم پرافتخار ملل اکو است و نقش بسزایی را در تحکیم روابط این کشورها ایفا می‌کند.
مرادجان بوری بایف در این مراسم که عصر دوم آذرماه با همکاری موسسه فرهنگی اکو و سفارت پاکستان در جمهوری اسلامی ایران به میزبانی موسسه اکو برگزار شد، با اشاره به اینکه میراث‌های مشترک فرهنگی مهم‌ترین عامل در بهبود روابط و همگرایی هرچه بیشتر دولت‌ها و ملت‌های حوزه اکو است، گفت: ریشه‌های تاریخی و زبان مشترک در کنار تشابه سنت‌ها و آیین‌ها و باورها شرایط بی‌بدیلی را برای تسهیل مناسبات فرهنگی فراهم کرده است.
رئیس موسسه فرهنگی اکو با بیان اینکه ادبیات همواره پرچم پرافتخار ملل اکو بوده و نقشی پررنگ را در تحکیم روابط این کشورها ایفا کرده، افزود: ما در مقام خوانندگان شاعران و نویسندگان می‌توانیم در پهنه زمان و مکان یکدیگر را از طریق ادبیات مشترک درک کنیم و خود را یک پیکر بدانیم و تکمیل کنیم.
وی با اشاره به اینکه عرصه ادبیات ملی پاکستان عنصر هویت ملی و تاریخی این کشور است و تصویری جامع از ارزش‌ها و هنجارها ترسیم می‌کند، گفت: علامه اقبال لاهوری در میان اهالی قلم پاکستان شاعر ملی این کشور و از مظاهر اشتراک ادبی و زبانی فارسی‌زبانان است که در سده ۱۳ از درخشان‌ترین چهره‌های مشرق زمین بوده و ماهرانه، زبان و فرهنگ اکو را بارور کرده است.
اقبال راهنمای بشر به سوی عشق و دوستی است
بوری بایف همچنین با بیان اینکه اقبال لاهوری بشریت را به سوی صلح، فرهنگ، عشق و دوستی راهنمایی کرده است، افزود: اندیشه گسترده اقبال در قلمروی خاص نمی‌گنجد و وی شاعر همه عصرها به شمار می‌رود که به اردو و فارسی شعر می‌سروده و حلقه پیوند ملت‌ها و متعلق به ادبیات جهان است.
وی با اشاره به این بیت اقبال لاهوری «هستم اگر می‌روم/ گر نروم نیستم» گفت: اقبال در این بیت بر رسالت پیامبرگونه خود تاکید می‌کند و شعر را مقصدی برای انسان‌سازی می‌داند و معتقد است که شاعران وارث پیامبران هستند.
رئیس موسسه فرهنگی اکو از اقبال به عنوان یکی از نغمه‌سرایان بیداری و شاعران نامداری یادکرد که فارسی را در کنار اردو برای سرایش شعر برگزیده و با مطالعه آثار بزرگانی از جمله حافظ و مولانا از لطف آنها بهره گرفته و یادآور شده «چون چراغ لاله سوزم در خیابان شما»
وی تاکید کرد: آثار بدیع و اشعار باطراوت اقبال به زبان‌های فارسی، اردو و انگلیسی منتشر شده که از جمله آنها می‌توان به اسرار خودی، ارمغان اعجاز، پس چه باید کرد و پیام مشرق اشاره کرد. این آثار از جمله میراث اوست که از نظر سبک، ساختار و محتوا مورد توجه خاورشناسان غرب و اندیشمندان شرق قرار گرفته است.
رئیس موسسه فرهنگی اکو افزود: این موسسه کوشیده با برنامه‌های بزرگداشت مفاخر و محافل ادبی راه آشنایی کشورهای دیگر را با میراث تمدنی ملل اکو هموار کند و در این راستا انتشارات موسسه نیز با هدف معرفی میراث معنوی اکو اقدام به انتشار آثار شاعران و نویسندگان کرده است.
در ادامه رحیم حیات قریشی، سفیر پاکستان در جمهوری اسلامی ایران در سخنرانی خود به زبان انگلیسی پیرامون پیشینه اقبال‌پژوهی صحبت کرد و نیز پیام تصویری اقبال صلاح‌الدین، نوه اقبال لاهوری به زبان انگلیسی پخش شد.
وجود ابهام در عنوان کتاب «اقبال در جهان معاصر فارسی»
سرور مولایی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز به بیان نظرهای خود درباره کتاب «اقبال در جهان معاصر» نوشته حکیمه دسترنجی پرداخت و گفت: این کتاب سابقه‌ای را از مطالعات اقبال‌شناسی ارائه می‌کند و منبعی مفید برای پژوهشگران و علاقه‌مندان است. دسترنجی دو کتاب دیگر نیز درباره اقبال دارد که جا دارد هرکس قصد نوشتن درباره اقبال لاهوری دارد اول به سه کتاب دسترنجی مراجعه کند تا دچار تکرار نشود. «اقبال در جهان معاصر» اثر فاخر و مفیدی است که نویسنده با عشق و تکنیک روش‌شناسی آن را تحریر کرده است.
مولایی در عین حال عنوان کرد: عنوان کتاب ابهام دارد و تطابق آن با محتوای اثر کامل نیست. بهتر بود دو کشور دیگر افغانستان و تاجیکستان نیز در کتاب مورد توجه قرار می‌گرفت.
وی در ادامه به برخی مسائل و ابهام‌های تاریخی موجود در کتاب اشاره کرد و در نهایت تصریح کرد: این اثر رهاوردی ارزنده برای پژوهشگران است و نویسنده نه تنها از مقالات و کتاب‌ها بلکه از مطالب مطبوعات غیردانشگاهی و پایان‌نامه‌ها نیز بهره برده است.
در این مراسم همچنین پیام ویدیویی احسان خزاعی، رایزن فرهنگی کشورمان در اسلام‌آباد پاکستان پخش شد.
خزاعی در این پیام با اشاره به اینکه دسترنجی سال‌ها در پاکستان زندگی کرده و دارای مدرک دکترای اقبال‌شناسی از این کشور است، گفت: وی در این اثر به بیان نکاتی تازه پرداخته و امیدواریم به‌زودی نسخه‌هایی از کتاب برای توزیع در مراکز فرهنگی پاکستان ارسال شود.
وی تصریح کرد: اهالی فرهنگ ایران همواره اقبال را شناخته‌اند و حق‌شناس وی بوده‌اند. به همان اندازه که اقبال متعلق به پاکستان است به همه اعضای اکو تعلق دارد. وی سفیر اندیشه ایرانی در پاکستان است و همواره به شعرسرایی خود به زبان فارسی افتخار می‌کرده است. وی یک شاعر، فیلسوف و متفکر بزرگ به حساب می‌آید. مقام معظم رهبری نیز به راستی و به حق اقبال را از شخصیت‌های بزرگ و مصلحان جهان اسلام دانسته‌اند؛ چراکه اقبال سمبل دوستی دو کشور ایران و پاکستان است و ایرانیان به وجود وی افتخار می‌کنند.
تبلور انسانیت در اشعار اقبال
در این مراسم همچنین وفا یزدان‌منش، دانشیار گروه زبان و ادبیات اردو در دانشگاه تهران گفت: هر دهه که می‌گذرد می‌توان کتابی جدید درباره نقش اقبال در جهان معاصر فارسی نوشت. وی خیلی زود در ایران شناخته شد و مورداستقبال قرارگرفت چراکه متفکری بود که به فارسی شعر می‌سرود.
یزدان‌منش با تاکید بر اینکه اشعار اقبال هرگز کهنه نمی‌شود، افزود: شعر وی برگرفته از قرآن و شامل موضوعات مختلف از جمله اجتماعی، سیاسی، آموزشی و حتی اقتصاد و معماری است ولی انسانیت در اشعارش تبلوری خاص دارد.
وی تاکید کرد: باید کتاب «اقبال در جهان معاصر فارسی» به انگلیسی و اردو نیز ترجمه شود. این اثر کاملی است که در آن به منابع مختلف از جمله مقالات، کتاب‌ها، پایان‌نامه‌ها و مطبوعات و حتی ترجمه و دایره‌المعارف‌ها نیز نظر شده است.
در ادامه و پس از شعرخوانی احمد شهریار، حکیمه دسترنجی، نویسنده «اقبال در جهان معاصر» با اشاره به اینکه پیش از این دو کتاب «اقبال ما» و «ایران و اقبال» را نوشته است، تصریح کرد: این آثار به ارتباط متقابل اندیشه و شعر اقبال و فرهنگ و اندیشه ایرانی اشاره می‌کنند.
وی تصریح کرد: اقبال بخش عمده اندیشه خود را از فلسفه ایرانی گرفته و افکارش در عرصه‌های مختلف علمی و فرهنگی، حتی طیف‌های سیاسی، ادبیات، جامعه‌شناسی، اقتصاد و حتی معماری تاثیرگذار بوده است.
پایان بخش مراسم رونمایی کتاب توسط رئیس موسسه فرهنگی اکو و سفیر پاکستان در کشورمان بود.
«اقبال در جهان فارسی معاصر» کتابشناسی تحلیلی- تاریخی اقبال‌شناسی در ایران (۱۳۹۱ تا ۱۴۰۰ شمسی) است که در سه فصل تنظیم شده و سیر اقبال‌شناسی در ایران و مطالعه تطبیقی دهه ۱۳۹۰ را با دوره‌های قبل دربردارد.
منبع: ایبنا