میراث مکتوب- انتشارات دلیل ما شرح رساله «الانصاف: تحلیل مبانی کلام، فلسفه و عرفان» ملا محسن فیض کاشانی به قلم سید علیرضا حسینی را در ۲۳۲ صفحه و بهای ۶۰ هزار تومان منتشر کرد.
ملا محسن فیض کاشانی، اندیشمند مشهور شیعی در عصر صفوی است که داماد اول ملاصدرا نیز محسوب می‌شود. او بیش از صد کتاب و رساله در علوم مختلف به رشته تحریر در آورد و تحقیقات و تتبعات گسترده‌ای در کلام الله مجید و سنت حضرت رسول (ص) کرده بود.
فیض کاشانی مطالعات و تالیفات گسترده در حوزه‌های فلسفه، عرفان، کلام، اصول و… داشت، اما در اواخر عمر با تبحری که در این علوم پیدا کرده بود ضمن نقد تفکرات و آثار پیشین خود به تالیف رساله «الانصاف» اقدام کرد. این متفکر برجسته جهان اسلام درباره این رساله چنین نوشته است: «چنین می‌گوید مهتدی به شاهراه مصطفی محسن بن مرتضی که در عنفوان شباب چون از نفقه در دین و تحصیل بصیرت در اعتقادات و کیفیت عبادات به تعلیم ائمه معصومین (ع) آسودم، چنانچه در هیچ مسئله‌ای محتاج به تقلید غیر معصوم نبودم و به خاطر رسید که در تحصیل معرفت اسرار دین و علوم راسخین نیز سعی می‌نمایم، شاید نفس را کمال یابد.
لیکن چون عقل را راهی به آن نبود، نفس را در آن پایه ایمان که بود، دری نمی‌گشود، و صبر بر جهالت هم نداشت، و علی‌الدوام مرا رنجه می‌داشت؛ بنابراین چندی در مطالعه مجادلات متکلمین خوض کردم، و به آلت جهل در ازالت جهل ساعی بودم. طریق مکالمات متفلسفین را نیز پیمودم، و یک یا چند بلندپروازی‌های متصوفه را در اقاویل ایشان دیدم و یک چند در رعونت‌های «من عندییّن» گردیدم! تا آنکه گاهی در تلخیص سخنان طوائف اربع (متکلمین، متفلسفین، متصوفه، من عندیین)، کتب و رسائل می‌نوشتم: بدون این که همه را تصدیق کرده باشم، یا همه را تأیید کنم، بلکه مطالب آنها را نقل کردم و بر سبیل تمرین مطالبی نوشتم. از مجموع گفتار آنها چیزی که عطش مرا فرونشاند، یا بیماریم را درمان کند نیافتم، تا جایی که بر خویشتن ترسیدم! پس به خدا پناه بردم تا مرا به حقیقت نائل گرداند.»
درباره این رساله مطالب بسیاری در تواریخ اندیشه نوشته شده است. حجت‌الاسلام سید علیرضا حسینی نیز با تذییلاتی شرح گونه که حاوی مدارک سخنان فیض هست، به شرح و بیان معارف رساله «الانصاف» پرداخته است.
منبع: پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه مجلس