الاغراض، هديه اي به نسل هاي امروز و فرداي ايران است

ميراث مكتوب- دكتر حسن تاج بخش در نشستي با عنوان« نقد و بررسي كتاب الاغراض الطبيه و المباحث العلائية »، گفت: الاغراض، قسمت هايي اش غلط است، ولي قسمت هايي اش هنوز با ارزش است و مي شود از آن استفاده كرد و اين هديه اي به نسل هاي امروز و فرداي ايران است.
وي در پنجاه و دومين نشست مركز پژوهشي ميراث مكتوب كه روز دوشنبه 11 ديماه ماه 85 در اين مركز برگزار شد، افزود: قديمي ترين نسخه الاغراض، تاريخ 599 است و نيمي اش هست. اين كتاب “هراچي اُقلو” است و در كتابخانه هراچي اُقلو تركيه. مرحوم استاد مينويي ميكرو فيلم آورده، ميكروفيلم خيلي خرابي هم هست و چشم را شديد آزار مي دهد. مركب پخش شده است. يعني در همان قرن كه سيد اسماعيل جرجاني فوت شده است. بنابراين به عنوان نسخه اساس- منهاي مقدمه كه نداشته يا افتاده – براي قسمت اول به كار بردم. نسخه ديگري هست، نسخه سپهسالار كه از آن كتاب هايي است كه اعتمادالسلطنه داشت و به مرحوم سپهسالار مي فروشد و آن را به عنوان ذخيره ايشان وقف مي كند. تاريخ آن 651 است. نسخه كتابخانه اَياسوفيه 670 است كه هر سه اين نسخه ها، يك ريشه است، بخاطر اينكه در خيلي از جاها افتادگي ها كاملاً مشترك است. بنابراين آن را به عنوان نسخه اساس قسمت دوم، به كار بردم. يك نسخه اي داريم در كتابخانه دانشكده پزشكي كه الان آن در كتابخانه مركزي است كه تاريخ آن 653 است. نسخه خوبي است، كامل هم هست، ولي بهر حال تا حد زيادي ويرايش شده است. نسخه اي كه آقاي دكتر در اختيارشان هست، نسخه ايست خوانا و كامل، اما غلط و افتادگي خيلي دارد.
دكتر تاج بخش ادامه داد: من كتاب تاريخ دامپزشكي و پزشكي ايران را نوشتم. علت اينكه دامپزشكي بوده، براي اينكه يك الحَيَوان وار مي خواستم بنويسم كه نوشتم و در مورد پزشكي ايران هم هر چه لازم بود، نوشتم، منتها بعضي قسمت هايش نقصان داشت. كتاب تاريخ بيمارستان هاي ايران، يك نوع تاريخ تحليلي پزشكي ايران است و مكمل آن هست . خود سيد اسماعيل جرجاني وقتي كه غرابادين ذخيره را مي نويسد، در داروهايش مي گويد كه يك كلماتي هست، اسامي هست كه من نمي دانم چي هست، كسي نمي داند اين چيست. حالا با اين دست بردن ها، دست دست هاي اين چنين فرهنگي، اين چنين لغاتي در بيايد، خيلي است. با همه اشكالاتي كه اين فرهنگ مي تواند داشته باشد، اما يقيين بدانيد به نسبت خودش اشتباهاتش حتي در زبان، بسيار كمتر از كتاب هاي فرهنگ ديگر نسبت به خودش است.
وي گفت: واقعاً اين كتاب به حد خودش براي بسياري از لغات فارسي، شاهد مثال روشن است و طوري من با با پوَن و ويرگول بازي كردم كه هر كسي يك سواد متوسطي در حد ديپلم را خوب خوانده باشد يا در حد ليسانس باشد، اگر حوصله كند و به فرهنگش مراجعه كند يا به زيرنويس ها، مطلبش را مي تواند بفهمد. من گاهي واقعاً دلگير مي شدم كه آقا چرا اين قانون به اين با ارزشي، هيچ وقت در ايران ترجمه نشده بود، ولي وقتي مي بينم كه ابن اسفنديار مي گويد كه سيد اسماعيل جرجاني قانون را ترجمه كرد، بعد خود سيد اسماعيل جرجاني مي گويد، ابوعبيد جوزجاني قانون را ترجمه كرد، غلط ترجمه كرد، بد ترجمه كرده است. من نخواستم بگويم، سيد اسماعيل جرجاني يك دزدي كرده و لغتي كه به كار مي برد، رونوشت قانون است. سيد اسماعيل جرجاني خودش قانون را به فارسي ترجمه مي كند. بعد خودش به عربي ترجمه مي كند و در عربيش از آنجا ما مي فهميم كه سيد اسماعيل جرجاني سال تولدش كي هست. مي گويد 70 ساله بودم، 504 كتاب را آوردم. در عربي اش مي نويسد كه 70 سالگي كتاب را نوشتم كه بعضي ها شك مي كنند كه آيا 70 سال، 70سال قمري است.