ميراث مكتوب: دكتر منزوي در نشست تاريخچه و وضعيت تحقيق و تصحيح متون در شبه قاره‌گفت: نسخه‌هاي هندي ، بهترين نسخه‌هاي موجود هستند، نه فقط بهترين نسخه‌هاي هندي تاريخي و ويژگي اغلب اين نسخه‌ها اين است كه كتاب درسي هستند.
وي افزود:نخست بايد اشاره شود به اهميت نسخه‌هاي (خطي) شرقي و بويژه نسخه‌هاي فارسي در شبه قاره هندوستان. اغلب نسخه‌هاي دستنوشته فارسي منحصر به فرد و از نظر موضوع و ارزشهاي هنري بسيار غني هستند و نزديك به هزار سال زبان و فرهنگ فارسي و ايراني را در خود نهفته دارند كه كتابخانه گنج بخش به دو دليل از مهمترين گنجينه‌هاي آنهاست. نخست اين كه بهترين ها را در دل خود جاي داده و ديگر اين كه هر روز گسترده‌تر و غني‌تر مي‌شود، به اين معني كه وقتي تهيه فهرست آن را شروع كردم، داراي هشت هزار و هشتاد نسخه كتاب بود و وقتي كه فهرست را به پايان رساندم شمار كتاب هاي آن به هيجده هزار نسخه رسيده بود و اخيرا” هم از آقاي دكتر نوشاهي شنيدم كه تعداد كتاب هاي آن به تقريبا” سي هزار نسخه رسيده است.
به هر حال، اين نسخه‌ها. بهترين نسخه‌هاي موجود هستند، نه فقط بهترين نسخه‌هاي هندي تاريخي. ويژگي اغلب اين نسخه‌ها اين است كه كتاب درسي هستند، مثل گلستان و بوستان و اين نشان مي‌دهد كه دارندگان آنها يا كساني كه از آنها استفاده مي‌كرده‌اند آقازاده‌ها و طلبه هايي بوده‌اند كه كتاب را درسي تلقي مي‌كرده‌اند. به هر حال، ارزش اين كتاب ها در نظر من، وجود كار هنري در آنها نيست، بلكه اين است كه دربردارنده زبان فارسي هستند و جاي پاي فارسي را در آن جا نشان مي‌دهند.
وي همچنين گفت:يك كتاب كه ارزش تاريخي دارد، به نام تاريخ رضوي مشهور است و گزارش احوال يك خانواده خراساني مستقر در هند است. مؤلف آن مير عبدخان پسر ميرزا يوسف خان، ضمن گزارش سرگذشت خاندان خود، نوشته كه پدرش در سال 968 قمري در نزديكي قوچان درمي‌گذرد و او، دلتنگ از مرگ پدر به هندوستان كوچ مي‌كند و در شهر مولتان مورد استقبال مإموران اكبر پادشاه قرار مي‌گيرد. بعد به خدمت دربار هند درمي‌آيد و منشي او مي‌شود و گزارش جنگ هاي او و فعاليت هاي فرهنگي و محافل علمي او را، كه خودش هم در آنها شركت داشته ، بيان مي‌كند.
اين كتاب يكي از نشانه‌هاي مشاركت ايرانيان در پي‌ريزي تمدن تيموري هند است و به همين دليل به چند مؤسسه پيشنهاد چاپ آن را دادم، اما توجهي به آن نشد. به هر حال،منظور اين است كه اين نوع كتاب ها، نمونه و منحصر به فرد هستند، بويژه كه نسخه موجود به خط دست خود مؤلف آن است. كتاب با خطي محتاط و پخته آغاز مي‌شود، امادر آخر به سبب بيماري دگرگوني مي‌يابد.
به گفته دكتر منزوي ، الآن در پاكستان دو جور نسخه داريم. يكي نسخه‌هاي هنري و منحصر به فرد و ارزشمند و ديگري مجموعه نسخه‌هايي كه روي هم رفته نشان دهنده جاي پاي فرهنگ ايران هستند، مثل نصاب الصبيان فراهاني كه شمار نسخه‌هاي آن بس فراوان است. افزون بر اين، به پيروي از آن نصاب هاي فراوان به زبان هاي هندوستاني مخصوصا” پنجابي و كشميري تأليف شده‌اند و اينها نشان دهنده اهميت زبان فارسي در آن خطه‌اند كه در يك دوره هزار ساله، مخصوصا” در دوره تيموريان هند، ابزار مبادلات فكري و هنري بشري در آن ديار بوده است. وجود انواع دستور زبان فارسي و كتاب هاي مربوط به آيين دبيري نشان مي‌دهد كسي كه مي‌خواست دردستگاه تيموريان به دبيري بپردازد -البته نه به معناي امروزي و معلمي دبيرستان، بلكه در معناي منشيگري سلاطين و امرا- ناچار بود كه زبان فارسي بياموزد و بداند و نيز بياموزاند.
اما از سوي ديگر، آب و هواي نامساعد واز سوي ديگر رقابت شگفت و شديد ميان دو فرهنگ ايراني و تندروان سلفي ما حكم مي‌كرد كه هرچه زودتر به نجات اين آثار بينديشند و الآن «مركز تحقيقات» به جاي امني براي اين كتاب ها تبديل شده ، البته، در ابتدا پاكستاني ها نسبت به ما سوءظن داشتند و محق هم بودند، زيرا كه مسؤولان و شيوخ خليج به آن جا مي‌آمدند و كتاب ها رابه قيمت هاي گران مي‌خريدند و مي‌بردند كه چون حركتي مشكوك بود، توانستيم اندك اندك فرهيختگان آن را قانع كنيم كه اولا” كتاب را براي موزه و مجموعه نمي‌خواهيم، ثانيا” به خود كتاب كار نداريم ،بلكه از روي آن عكس تهيه مي‌كنيم تا روي آن كار تحقيقي انجام دهيم. به اين ترتيب توانستيم مجموعه خوبي فراهم آوريم، آن هم در شرايطي كه شيوخ خليج فارس عرصه را بر ما تنگ كرده بودند و كتاب ها را به قيمت هاي گزاف مي‌خريدند و از راه هاي نامشروع، مثل پست سفارتي خارج مي‌كردند.