میراث مکتوب- همایش بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی با حضور بیش از صد نفر از فعالان عرصه فرهنگی، دانشجویان و علاقه‌مندان به ادبیات ایران در محل کتابخانه شهر بلگراد توسط رایزنی فرهنگی سفارت ایران در صربستان برگزار شد.
در این مراسم که با مشارکت مرکز مطالعات فارسی دانشکده فیلولوژی بلگراد، دانشگاه تبریز، بنیاد سعدی، کمیته بین‌المللی بزرگداشت حکیم نظامی و سازمان فرهنگ وارتباطات اسلامی برپا شد، رشید حسن‌پور (سفیر جمهوری اسلامی ایران)، امیر پورپزشک (رایزن فرهنگی)، سعید صفری (استاد زبان فارسی در دانشگاه بلگراد) و سه نفر از دانشجویان زبان فارسی آن دانشگاه سخنرانی کردند. همچنین ابراهیم اقبالی، نظامی‌شناس از دانشگاه تبریز، به صورت ویدیوئی سخنانی درخصوص ویژگی‌های این حکیم بزرگ ایراد کرد.
در آغاز همایش، سعید صفری، استاد زبان فارسی در دانشکده فیلولوژی دانشگاه بلگراد طی سخنانی به معرفی این شاعر و مهم‌ترین اثر او یعنی پنج گنج (خمسه) پرداخت. صفری با طرح سه پرسش نظامی کیست و در چه دورانی زندگی می‌کرد؟ ویژگی‌های شعر و آثار نظامی چیست و نظامی متعلق به چه سرزمینی است؟ اظهار کرد: نظامی یکی از برجسته‌ترین شاعران کلاسیک ادبیات فارسی است. چهار شاعر کلاسیک ادبیات ایران: فردوسی، سعدی، حافظ و مولانا هستند و بی‌تردید پنجمین شاعر بزرگ نظامی است. تخصص او، سرایش مثنوی عاشقانه است.
او در بخش دیگری از سخنانش ابداع و ساخت شیوه خمسه‌سرایی، پیام‌های اخلاقی، حکمی، فلسفی (مناجات‌نامه‌ها) و تسلط بر علوم گوناگون و استفاده از آن در شعر (تفسیر قرآن، ریاضی، نجوم، کیما، پزشکی) را از ویژگی‌های حکیم نظامی ذکر کرد.
صفری در پاسخ به این‌که نظامی متعلق به چه سرزمینی است؟ گفت: هرچند نظامی متعلق و محدود به مرزهای جغرافیایی نیست و شاعری با پیام‌های اخلاقی و انسانی برای همه جهان است است، با این حال می‌توان او را متعلق به فرهنگ و ادبیاتی دانست که مردم آن می‌توانند آثار و اشعارش را حتی پس از نزدیک به ۹۰۰ سال بخوانند و از آن لذت ببرند؛ از این رو، بی‌تردید، نظامی متعلق به سرزمین زبان و ادب فارسی و فرهنگ ایرانی است.
در ادامه، پورپزشک، رایزن فرهنگی ایران با تشکر از حضور مشتاقان ادب ایران در این همایش گفت: نظامی از جمله پنج قله بلند زبان و ادب فارسی در کنار مولوی، فردوسی، حافظ و سعدی است. شخصیت و تاثیر نظامی بر ادبیات و شعر مشرق زمین چنان است که فیلسوف برجسته آلمانی هگل در مبحث زیبایی‌شناختی و هنر در کتاب چهارم سلسله درس‌های خود نظامی را مورد توجه قرار می‌دهد و در تقسیم‌بندی گونه‌های مهم شعر به حماسی، تغزلی و دراماتیک در باب اشعار حماسی نظامی را حماسه‌سرای عشق معرفی می‌کند. مفاخر و شخصیت‌های بزرگی همچون نظامی به مرزهای جغرافیایی و سیاسی محدود نمی‌شوند، بنابراین حکیم نظامی، شاعر ایرانی، فارسی‌زبان، متولد و متوفا در آذریایجان نه تنها متعلق به ایران و آذریایجان و تمام حوزه فرهنگ و تمدن بزرگ ایران بلکه متعلق به همه بشریت است.
او از مشارکت و همکاری مرکز مطالعات فارسی دانشگاه بلگراد و دانشجویان، دانشگاه تبریز، ستاد بزرگداشت حکیم نظامی و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و کتابخانه شهر بلگراد قدردانی کرد.
سپس رشید حسن‌پور، سفیر جمهوری اسلامی ایران در بلگراد در سخنانی اظهار کرد: بسی مایه افتخار و خوشحالی است که مراسم بزرگداشت هشتصدوهشتادمین سالگرد تولد حکیم جمال‌الدین ابومحمد الیاس معروف به نظامی گنجوی را که از شاعران، مشاهیر و مفاخر فارسی‌گو و ایران‌زمین است در کتابخانه شهر بلگراد برگزار می‌کنیم. جمهوری اسلامی ایران ۲۱ اسفند (۱۲ مارس) را روز ملی حکیم نظامی گنجوی نام‌گذاری کرده است. حکیم نظامی در زمره شاعران بزرگ فارسی همچون سعدی، فردوسی و یکی از استادان مسلم ادبیات فارسی است و مبدع سبک جدیدی از شعر است و آن را به کمال رساند. نظامی گنجوی در ایجاد ترکیبات خاص و جدید در اشعار و آفرینش مفاهیم و مضامین جدید بسیار چیره‌دست و توان‌مند بود و به بهترین شکل ممکن از ترکیبات عربی در اشعار خود استفاده کرد. قصاید و غزلیات او نشان‌دهنده توانایی بلیغ این حکیم در داستان‌سرایی و ایجاد صحنه‌های بدیع است. مرور کتب و اشعار و نوشته‌های نظامی، اشراف او نسبت به دانش‌های زمان خود نظیر نجوم، فلسفه، فقه، کلام و زبان عربی را جلوه‌گر می‌نمایاند و همین جنبه است که او را به عنوان حکیمی برازنده می‌سازد.
حسن‌پور با اشاره به خمسه یا پنج گنج نظامی به عنوان مهم‌ترین اثر که در پنج منظومه شعری به رشته تحریر درآمده است، خمسه را از جمله مهم‌ترین آثار ادبیات غنایی ایران برشمرد و به معرفی آن پرداخت.
سفیر ایران در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: تاثیر اشعار نظامی گنجوی فراتر از تاثیر بر فرهنگ و ادبیات فارسی، کردی و زبان پشتون است و در حال حاضر از لیلی و مجنون، ترجمه‌هایی به زبان‌های روسی، انگلیسی، ارمنی، آلمانی و فرانسوی وجود دارد.
او افزود: مضامین دینی، اخلاقی، انسانی و اجتماعی موجود در آثار حکیم نظامی گنجوی، وی را از مرزهای ملی و قومی و زمان و مکان فراتر برده و جهانی کرده است. به عبارت دیگر شخصیت‌های بزرگ و برجسته در ظرف زمان و مکان جا نمی‌گیرند و متعلق به همه زمان‌ها و مکان‌ها هستند. آثار وی که میراث بزرگ بشری محسوب می‌شوند نویدبخش و الهام‌بخش صلح، برابری، عشق، بزرگواری، آشتی، وحدت، تفاهم، همزیستی، خداپرستی، نوع‌دوستی، مدارا، مشترکات، پرهیز از خصومت، دشمنی، جنگ و اختلاف هستند. وی در دامن تاریخ، تمدن، فرهنگ و ادبیات ایران و اسلام پرورده و بالنده شد و آیینه تمام نمای جلوه‌های اخلاقی و انسانی است. بنابراین مراسم بزرگداشت حکیم نظامی گنجوی مراسم بزرگداشت و ترویج این ارزش‌ها محسوب می‌شود.
دیگر سخنران این همایش، ابراهیم اقبالی نظامی‌شناس و استاد دانشگاه تبریز بود که سخنانش به صورت ویدئویی پخش شد. او در این همایش ضمن تشکر از فرصت ایجادشده، خطاب به حاضران گفت: با بررسی آثار نظامی، که مهم‌ترین آن، خمسه نظامی است، مهم‌ترین نکته‌ای که در آن دیده می‌شود، توجه به عظمت ایران است. نظامی از این موضوع ایران‌دوستی، یک هدف دارد و آن این است که می‌خواهد فضایل ایرانی را به جهانیان نشان دهد. به همین دلیل نظامی یک شخصیت ملی نیست و یک شخصیت جهانی است. نظامی در زبان ادبی خود، ابتکارات زیادی را ایجاد کرد. حتی اصطلاحات فلسفی را هم در ترکیب‌های نو در قالب شعر بیان کرد.
در ادامه برنامه، سه نفر از دانشجویان زبان فارسی دانشگاه بلگراد که در تهیه ویژه‌نامه بزرگداشت حکیم نظامی مشارکت داشتند، هر یک به معرفی بخش‌هایی از آثار نظامی پرداختند. دراگانا استوانوویچ نظامی و منظومه مخزن الاسرار، یوانا میلوانوویچ منظومه خسرو و شیرین و بوگدان گاوریچ منظومه اسکندنامه را بررسی کردند.
به مناسبت این همایش ویژه‌نامه‌ای در ۴۴ صفحه منتشر شد و در اختیار شرکت‌کنندگان قرار گرفت. نمایشگاهی هم از نگارگری و مینیاتورهای مرتبط با آثار حکیم نظامی برپا شد.
منبع: ایسنا