کد خبر:۲۰۹۸۵
پ
1ketabshenasi1-1

کتابشناسی متون چاپ شده در ایران

کتابشناسی متون چاپ شده در ایران (از سال ۱۲۳۳ قمری تا ۱۳۹۰ شمسی) به کوشش محمود طیار مراغی و سید سعید میرمحمدصادق، در دو جلد سامان یافته است.

میراث مکتوب- کتابشناسی متون چاپ شده در ایران (از سال ۱۲۳۳ قمری تا ۱۳۹۰ شمسی) به کوشش محمود طیار مراغی و سید سعید میرمحمدصادق، توسط مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب و با همکاری سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران در دو جلد منتشر شد.

این کتابشناسی که دربرگیرندۀ اطلاعات متون، نسخه برگردان‌ها، رسائل و مجموعه‌ها میراثی، از ابتدای شکل‌گیری چاپ در ایران تا سال ۱۳۹۰ می‌باشد، از نظر زبانی متون منتشرشده به زبان‌های فارسی، عربی و ترکی را شامل می‌شود.

کتابشناسی متون چاپ شده در ایران، که جلد اول آن به کتاب‌های فارسی و جلد دوم آن به کتاب‌های عربی، ترکی و مجموعه‌ها اختصاص یافته، از نظر ساختار بر اساس عنوان کتاب‌ها و به صورت الفبایی (در هر زبان) تنظیم شده است و در مجموع اطلاعات کتابشناختی ۹۱۹۸ عنوان متن چاپ شده در ایران را برمی‌گیرد.

در مقدمه این اثر ضمن اشاره به اهمیت کتابشناسی‌ها در امر پژوهش، آمده است: «با حجم روزافزون چاپ متون کهن، مشکلاتی نیز فراروی پژوهشگران این عرصه قرار گرفت، که از آن جمله می‌توان به نداشتن اطلاعات کافی از متون منتشر شده توسط پژوهشگران و نیز مراکز پژوهشی و بنگاه‌های نشر اشاره کرد که این نبود اطلاعات، افزون بر دوباره کاری و کارهای تکراری در بازار نشر، باعث اتلاف سرمایه‌های مالی و انسانی در انجام پژوهش‌های موازی شده و می‌شود».

در ادامۀ مقدمه ضمن اشاره به فهرست‌های معتبر و مشهوری همچون «فهرست کتاب‌های چاپی فارسی» و «فهرست کتاب‌های چاپی عربی ایران، از آغاز چاپ تا کنون» هر دو از خانبابا مشار و «الذریعه الی تصانیف الشیعه» از شیخ آقابزرگ طهرانی و نیز «کتابشناسی آثار چاپ شده در شبه قاره هند و پاکستان و بنگلادش» تألیف عارف نوشاهی به عنوان برخی از فهارس و کتابشناسی‌هایی که توانسته تا حدودی خلأهای اطلاعات در حوزۀ کتابشناسی را جبران کند، آمده است: «به دلیل نبود و فقدان فهرستی جامع و کتابشناسی تخصصی که شامل همۀ متون، رسائل و کتاب‌های نسخه‌برگردان (فاکسیمیله / عکسی) چاپ شده در ایران باشد، این کمبود و نقیصه در روزگار حاضر همچنان باقی مانده است؛ چنانکه تا کنون اطلاعات مورد نیاز محققان در دسترسی و اطلاع‌یابی از این که نسخه‌ای چاپ شده است یا نه و نیز مشخصات کتاب، اعم از مصحح یا مصححان، ناشر، زمان و مکان نشر، تعداد مجلدات، صفحات و قطع کتاب باید به صورت جسته و گریخته گردآوری می‌شد».

 

 

در بخش دیگری از مقدمه در خصوص روند تدوین این کتابشناسی آمده است: «گردآورندگان ضمن مراجعه به منابع مختلف کتابشناسی از جمله فهرست کتاب‌های چاپی فارسی و عربی خانبابا مشار، و مراجعه به کتابخانه‌های بزرگ و کوچک در تهران و قم و همچنین مراجعه به پایگاه‌های کتابخانۀ ملی، مؤسسۀ خانۀ کتاب و … کار فیش‌برداری و مطالعات کتابخانه‌ای را پیش برده و افزون بر آن، از کار میدانی و مراجعه به کتابفروشی‌ها نیز غافل نبوده‌اند».

در ادامه مقدمه می‌خوانیم: «یادداشت‌برداری از مجلات علمی، پژوهشی، دانشگاهی، اطلاع‌رسانی، یادنامه‌ها و روزنامه‌ها و اخذ اطلاعات از سامانه‌ها و پایگاه‌های اینترنتی ناشران و مراجع مرتبط با این حوزه، بخش دیگری از کار گردآورندگان برای جمع‌آوری اطلاعات کتاب‌های میراثی و متون چاپ شده بود».

جمع‌آوری اطلاعات مربوط به متون چاپی سال‌های ۱۲۳۳ قمری تا ۱۳۸۰ خورشیدی را آقای محمود طیار مراغی به عهده داشته است. در این بخش از پروژه، پس از حذف موارد چاپ شده در خارج از کشور و تنقیح و پالایش کار توسط ویراستاران، اطلاعات ۶۳۸۶ عنوان کتاب و رساله، شامل ۴۱۶۳ عنوان فارسی، ۲۰۶۶ عنوان عربی، ۲۱ عنوان ترکی و ۱۳۶ عنوان مجموعه، تدوین شده و در ویرایش نهایی ۳۰۰ عنوان دیگر به این بخش افزوده شده است.

اطلاعات مربوط به متون چاپ شده از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۰ نیز توسط سید سعید میرمحمدصادق گردآوری و تدوین شده است. در این مرحله نیز اطلاعات ۳۷۵۸ متن، شامل ۲۱۶۱ عنوان فارسی، ۱۳۳۹ عنوان اثر عربی، ۱۳۳ مجموعه و ۱۲۵ عنوان کتاب چاپ نسخه‌برگردان (فاکسیمیله) گردآوری شده و سپس به کوشش کارشناسان بخش تولید مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، اطلاعات دو مرحلۀ مذکور ادغام شده است.

کتابشناسی متون چاپ شده در ایران (از سال ۱۲۳۳ قمری تا ۱۳۹۰ شمسی) سیصد و بیست و ششمین کتاب از سلسله منشورات میراث مکتوب و سومین اثر این مرکز در زمینۀ کتابشناسی است که با همکاری سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران و به کوشش محمود طیار مراغی و سید سعید میرمحمدصادق، در دو جلد و با قیمت ۲۵۰ هزار تومان عرضه شده است.