میراث مکتوب – طومار نقالی شاهنامه با مقدمه، ویرایش و توضیحات سجاد آیدنلو از سوی انتشارات به نگار به چاپ رسید.
با این حال آن گونه که امروزه برخی از ایران شناسان غربی به نادرستی می پندارند مأخذ و الهام بخش فردوسی در سرودن شاهنامه روایتهای شفاهی قصه خوانان کوچه و بازار نبوده و فردوسی خود هیچ پیوندی با قصه خوانان و نقالان نداشته است. مأخذ او چنان که خود گفته است آثاری مکتوب چون شاهنامه ابومنصوری بوده است. باید در نظر داشت که آن طبقه اجتماعی که فردوسی به آن تعلق داشته با طبقه هنگامه گستران و داستان گزاران دوره گرد بسیار متفاوت بوده است.
قصه خوانان و داستان گزاران کوچه و بازار بیش و کم از شاهنامه فردوسی در ساختن و پرداختن قصه های مردمی و عامه پسند متأثر بوده اند. این تأثیرپذیری را داستان های کهنی مانند فیروزشاه نامه و حتی قصه های متأخرتر چون قصه حسین کرد شبستری می توان مشاهده کرد.
کتاب طومار نقالی و شاهنامه را می توان اثری منحصر به فرد از سجاد آیدنلو دانست که مجموعه متن های پیشینه داستانی شامل متن های کهن فارسی است.
از ویژگی های این اثر اشاره به کهنترین طومار نقالی است که تاکنون شناخته شده و نشان می دهد که همانند عصر حاضر در اواخر دوره صفوی نیز طومار نقالی کتابت می شده است. نسخه خطی آن متعلق به کتابخانه علامه عالی قدر، مرحوم استاد مجتبی مینوی است که خود در دوران حیاتش خدمات شایسته ای را برای شناخت و نشر شاهنامه انجام داده است.
در این اثر همچنین نگارنده کوشیده است در حد امکان و توان وجوه گوناگون فن نقالی، آداب نقالان و ویژگی های روایات آنها با مراجعه به مهم ترین مأخذ لازم بررسی شود. توضیحات کوتاه پایان متن (تعلیقات) نیز با توجه به نیاز عموم خوانندگان و علاقه مندان این گونه متون نوشته شده است.
طومار نقالی شاهنامه به دلیل حجم و قدمت متن آن یکی از منابع درخور توجه برای مطالعات حماسی است و علاوه بر استخراج نکات و اشارات داستانی و تحلیل و پژوهش های گوناگونی است که می توان درباره روایات آن انجام داد و از نظر واژگانی و سبک شناختی هم موارد جالبی در آن یافت می شود.
در بخشی از مقدمه کتاب آمده است: «نقالی» در گذشته فرهنگی و ادبی ایران در معنای گسترده خواندن و بازگفتن هرگونه داستانی (اعم از پهلوانی، تاریخی، غنایی، دینی …) به کار می رفته است و از این روی گزارنده روایات اسکندرنامه منثور منسوب به منوچهرخان حکیم را نیز «نقال» می نامیدند و راوی داستانهای دلاوری رستم و خاندانش را نیز. اما امروز _ و در این مقدمه _ «نقالی» در معنای ویژه و اصطلاحی برخواندن داستان های ملی – پهلوانی (غالبا در محدوده زمانی آغاز کار کیومرث تا پایان شهریاری بهمن اسفندیار) کاربرد دارد و نقال کسی است که این روایات را از حافظه یا منبعی مکتوب (طومار) و به نثر برای شنوندگان نقل می کند.»
فهرست اشعار، فهرست نام کسان، فهرست نام جایها، فهرست لغات، ترکیبات و تعبیرات و منابع عناوین پایانی این کتاب را تشکیل میدهد.
طومار نقالی شاهنامه با مقدمه، ویرایش و توضیحات سجاد آیدنلو از سوی نشر به نگار در شمارگان ۱۰۰۰ نسخه و به قیمت ۳۸۰۰۰ تومان پاییز سال جاری به چاپ رسیده است.
معرفی کتاب از معصومه کلانکی
با این حال آن گونه که امروزه برخی از ایران شناسان غربی به نادرستی می پندارند مأخذ و الهام بخش فردوسی در سرودن شاهنامه روایتهای شفاهی قصه خوانان کوچه و بازار نبوده و فردوسی خود هیچ پیوندی با قصه خوانان و نقالان نداشته است. مأخذ او چنان که خود گفته است آثاری مکتوب چون شاهنامه ابومنصوری بوده است. باید در نظر داشت که آن طبقه اجتماعی که فردوسی به آن تعلق داشته با طبقه هنگامه گستران و داستان گزاران دوره گرد بسیار متفاوت بوده است.
قصه خوانان و داستان گزاران کوچه و بازار بیش و کم از شاهنامه فردوسی در ساختن و پرداختن قصه های مردمی و عامه پسند متأثر بوده اند. این تأثیرپذیری را داستان های کهنی مانند فیروزشاه نامه و حتی قصه های متأخرتر چون قصه حسین کرد شبستری می توان مشاهده کرد.
کتاب طومار نقالی و شاهنامه را می توان اثری منحصر به فرد از سجاد آیدنلو دانست که مجموعه متن های پیشینه داستانی شامل متن های کهن فارسی است.
از ویژگی های این اثر اشاره به کهنترین طومار نقالی است که تاکنون شناخته شده و نشان می دهد که همانند عصر حاضر در اواخر دوره صفوی نیز طومار نقالی کتابت می شده است. نسخه خطی آن متعلق به کتابخانه علامه عالی قدر، مرحوم استاد مجتبی مینوی است که خود در دوران حیاتش خدمات شایسته ای را برای شناخت و نشر شاهنامه انجام داده است.
در این اثر همچنین نگارنده کوشیده است در حد امکان و توان وجوه گوناگون فن نقالی، آداب نقالان و ویژگی های روایات آنها با مراجعه به مهم ترین مأخذ لازم بررسی شود. توضیحات کوتاه پایان متن (تعلیقات) نیز با توجه به نیاز عموم خوانندگان و علاقه مندان این گونه متون نوشته شده است.
طومار نقالی شاهنامه به دلیل حجم و قدمت متن آن یکی از منابع درخور توجه برای مطالعات حماسی است و علاوه بر استخراج نکات و اشارات داستانی و تحلیل و پژوهش های گوناگونی است که می توان درباره روایات آن انجام داد و از نظر واژگانی و سبک شناختی هم موارد جالبی در آن یافت می شود.
در بخشی از مقدمه کتاب آمده است: «نقالی» در گذشته فرهنگی و ادبی ایران در معنای گسترده خواندن و بازگفتن هرگونه داستانی (اعم از پهلوانی، تاریخی، غنایی، دینی …) به کار می رفته است و از این روی گزارنده روایات اسکندرنامه منثور منسوب به منوچهرخان حکیم را نیز «نقال» می نامیدند و راوی داستانهای دلاوری رستم و خاندانش را نیز. اما امروز _ و در این مقدمه _ «نقالی» در معنای ویژه و اصطلاحی برخواندن داستان های ملی – پهلوانی (غالبا در محدوده زمانی آغاز کار کیومرث تا پایان شهریاری بهمن اسفندیار) کاربرد دارد و نقال کسی است که این روایات را از حافظه یا منبعی مکتوب (طومار) و به نثر برای شنوندگان نقل می کند.»
فهرست اشعار، فهرست نام کسان، فهرست نام جایها، فهرست لغات، ترکیبات و تعبیرات و منابع عناوین پایانی این کتاب را تشکیل میدهد.
طومار نقالی شاهنامه با مقدمه، ویرایش و توضیحات سجاد آیدنلو از سوی نشر به نگار در شمارگان ۱۰۰۰ نسخه و به قیمت ۳۸۰۰۰ تومان پاییز سال جاری به چاپ رسیده است.
معرفی کتاب از معصومه کلانکی