میراث مکتوب- آیین بزرگداشت «سعدی شاعر ایرانی» عصر یکشنبه ۵ اردیبهشت با حضور میرجلال‌الدین کزازی استاد دانشگاه و چهره ماندگار ادبیات فارسی، عبدالمحمود رضوانی مترجم گلستان سعدی به زبان انگلیسی و کوروش کمالی سروستانی رئیس مرکز سعدی‌شناسی با اجرای عبدالمهدی مستکین به صورت زنده در حساب کاربری اینستاگرام کمیسیون ملی یونسکو- ایران برگزار شد.
کزازی در ابتدای این‌برنامه گفت: شیوه کاربرد زبان پارسی در یادگاری‌های سعدی یکسان نیست. بسته به اینکه به کدام یک از این یادگاری‌ها می‌نگریم، شیوه‌ای متفاوت پیش چشم ما خواهد بود. در زبان سعدی درصد واژه‌ها گوناگون است به‌طوری که در سروده‌ها درصد این واژه‌ها کمتر است و در گلستان که نوشته‌های سعدی را در برمی‌گیرد، درصد این واژه‌ها بیشتر است. این موضوع به ساختار سروده و نوشته برمی‌گردد. نوشته‌های سعدی در گلستان به قدری زیباست که هنرورزانه است، پایه آهنگین در این‌گونه نوشته، به سجع نوشته شده است.
وی افزود: در گلستان پایه‌های جمله کوتاه است و در فرجام هر کدام سجع وجود دارد. هرچند در زبان فارسی سجع‌های گوشنواز بسیار است اما به دلیل اینکه زبان تازی زبانی است که این آرایه‌ها در آن پرشمار به‌کار برده می‌شود، نوشتار سعدی آمیخته با این آرایه است. واژه‌های همگون در زبان تازی بسیار است اما زبان فارسی زبانی است که می‌توانیم در آن واژه بسازیم، زبانی است که ساده و آهنگین و شمار واژه‌های گوشنواز و کوتاه در آن فراوان است. با این حال ساختن واژه‌های همسان و مسجع در زبان فارسی دشوارتر از زبان تازی است. کسی می‌تواند از واژه‌های مسجع به خوبی بهره بگیرد که با ادب آن به ژرفی آشنا و این واژه‌ها را در گنجینه ذهنی خود اندوخته باشد.
کلام سعدی زودیاب و پیچیده است
این‌استاد دانشگاه در ادامه گفت: زبان سعدی در سروده‌ها روشن‌تر است و آنچه سبب می‌شود سعدی در دل‌ها جای بگیرد همین ویژگی‌هاست. کلام سعدی در چشم خوانندگان و دوستداران او زودیاب اما در نگاه سخنرانان پیچیده است و نوشتن به چنین زبانی دشوار است. در پهنه ادب فارسی دو نفر هستند که توانستند در سرودن به زبانی دست یابند که من آن را زبان «سرشتین» می‌نامم؛ یکی فردوسی و دیگری سعدی است با این حال سعدی در سروده‌ها از فردوسی پیروی می‌کند.
کزازی در پایان سخنانش گفت: زبان به تنهایی و بی هیچ افزونه‌ای زیباست؛ اما فردوسی و سعدی زبان را در فراخنای توانمندی به‌کار بردند، بنابراین باید عنوان کنم که زبان فارسی از پیشرفته‌ترین زبان‌های دنیاست.
سخنران دوم این‌برنامه، عبدالمحمود رضوانی مترجم گلستان سعدی به زبان انگلیسی، بود که درباره یادگیری زبان گفت: در مراحل اولیه یادگیری زبان ایرادهایی وجود دارد که من بارها این ایرادها را گفته‌ام. اما در مراحل بالاتر مشکلاتی که بچه‌ها در یادگیری زبان دارند این است که بار معنوی واژه‌ها را نمی‌دانند، واژه‌ها را طوطی‌وار حفظ می‌کنند بدون اینکه کاربرد آنها را بدانند پس یادگیری واژه‌ها سخت است. به همین دلیل ما کار را با کتاب سعدی شروع کردیم تا کاربرد واژه‌ها را متوجه شوند.
وی افزود: تصور اشتباهی که در ایران وجود دارد این است که برخی فکر می‌کنند با گرفتن مدرک آیلتس دیگر یک زبان را کامل یاد گرفته‌اند در حالی‌که این مدرک «ب بسم‌الله» زبان هم نیست.
رضوانی در پایان سخنانش ضمن خواندن چند شعر از سعدی و در ادامه ترجمه آن به زبان انگلیسی، گفت: ما در ترجمه آثار سعدی همواره تلاش کردیم زیبایی و امانتداری را توأمان داشته باشیم.
سپس کوروش کمالی سروستانی رئیس مرکز سعدی‌شناسی، به‌عنوان سخنران پایان این‌برنامه گفت: اگرچه سالشمار عمر سعدی به قرن هفتم می‌رسد اما روزشمار عمر او تا امروز طول کشیده و ما امروز از خوان او حکمت‌ها می‌چینیم. خداباوری، انسانگرایی و جهان‌اندیشی از ویژگی‌های آثار اوست. پس از اینکه گلستان در قرن ۱۷ به زبان فرانسه ترجمه شد، تقریبا همه اندیشمندان از سعدی سخن گفتند. بهطوری‌که گوته در ستایش سعدی صحبت‌های بسیاری کرده است. زبان و دیدگاه سعدی نه تنها در ایران بلکه در همه زبان‌ها با اقبال روبه‌رو شده است.
سعدی شاعر زندگی است
وی در ادامه گفت: اندیشمند و حکیمی مثل سعدی هرچند به انس با قرآن تاکید و به خداوند باور دارد اما حکایت‌های گلستان نشان از این دارد که او معتقد بوده خداوند بخشنده است و مردان خدا تنها کسانی نیستند که سجاده دارند بلکه آن‌هایی هم که به خلق خدا خدمت می‌کنند از همین دسته هستند. در واقع سعدی شاعر زندگی است و کلام او بر دل زندگان می‌نشیند، گلستان اخلاقیات می‌سازد که ما اکنون نیز به آن نیاز داریم. خوان سعدی هنوز برای خوشه چیدن گسترده است.
این‌پژوهشگر همچنین گفت: از سال ۷۶ که پیشنهاد نامگذاری ۱ اردیبهشت‌ماه را به‌نام سعدی مطرح کردیم، مرکز سعدی‌شناسی کار خود را آغاز کرد و تاکنون ۲۴ مقاله در این‌باره چاپ کرده‌ایم، سه سال هم هست که دانشنامه سعدی را در دست تدوین داریم و امیدوارم اردیبهشت‌ماه سال آینده به چاپ برسد.
منبع: روابط عمومی کمیسیون ملی یونسکو در ایران