میراث مکتوب- علامه دکتر سید ضمیر اختر نقوی (1944-2020) از دانشمندان مذهبیِ پاکستانی بود. وی در شهر لکنو در هندوستان به دنیا آمد. در سال 1967 به کراچی در پاکستان رفت و برای همیشه در آنجا سکونت گزید. از «دانشگاه کراچی» مدرک دکتری دریافت نمود. وی مدیر «آکادمی میر انیس» و سردبیر مجله «آل کلام» بود. علامه سید ضمیر اختر نقوی بیش از 40 کتاب درباره شیعه و اسلام به زبان اردو و انگلیسی نوشته است.
کتابخانه شخصی علامه سید ضمیر اختر نقوی دارای نسخه های خطی و آثار نفیسی بود. سال ها پیش در زمان زندگیِ علامه و به درخواست خود او، فهرست این نسخه های خطی تهیه و به دو زبان اردو و انگیسی ترجمه شد. این فهرست سپس به کتابخانه های مختلف پاکستان فرستاده شد: «کتاب خانه دانشگاه قائد اعظم» در اسلام آباد، «کتاب خانه دانشگاه آزاد علامه اقبال» در اسلام آباد، «کتاب خانه محمود حسین» در دانشگاه کراچی، «کتاب خانه مرکزی دانشگاه پَنجاب» در لاهور و غیره. اما هیچکدام به این فهرست توجهی نکردند. ناچار علامه این فهرست را برای «کتابخانه کنگره آمریکا» فرستاد که به سرعت از سوی سفارتخانه آمریکا نامه ای دریافت شد که کارشناس «کتابخانه کنگره آمریکا» آقای جیمس آرمسترانگ نسخه های خطی را می خواهد ببیند. با تعیین وقت قبلی آقای آرمسترانگ از آمریکا به اسلام آباد و سپس به کراچی آمد. وی در دیدار از کتابخانه علامه، 276 نسخه خطی قدیمی را انتخاب کرد که آن ها را برای «کتابخانه کنگره آمریکا» بخرد. در ملاقات نخست آقای آرمسترانگ از این نسخه های خطی عکس گرفت و در ملاقات دوم با همکاران خود آمد. او با دقت و احتیاط و بسیار هنرمندانه با دست خودش تک تک نسخه های خطی را در کارتون می گذاشت. پیش از بسته بندی کردنِ نهایی به علامه گفت: «می دانم که در این لحظه در دل شما چه می گذرد. اگر الان هم بخواهید می توانید نسخه های خطی مورد علاقه اتان را بردارید در معامله ما هیچ تاثیری نخواهد داشت». اما علامه فرمود که هدف ما حفاظت از این نسخه های خطی است، بالاتر از این هدف دیگری نیست.
جیمس آرمسترانگ درباره «اسلام در آفریقا» تحقیق می کرد و علامه کتاب خودش «سوانح حیات حضرت جعفر طیار» [به اردو] را به وی هدیه کرد.
در بین نسخه های خطی کتابخانه علامه ضمیر اختر نقوی 17 نمونه خطاطی هایی با آب طلا، 284 عکس که قرآن با خط کوفی نوشته شده است، کتابی به زبان پالی [از خط های باستانی هندوستان] که روی برگ درخت نخل خرما نوشته شده بود، نامه ای به خط حضرت علی علیه السلام که روی پوست آهو نوشته شده است، موجود بود.
این نسخه های خطی به فارسی، اردو، پنجابی و عربی در موضوعاتِ طب، نجوم، نظم و نثر، تاریخ، مکتوبات، دینی و غیره هستند.
مشخصات فهرست جلد اول این نسخه های خطی: «فہرست مخطوطات کانگریس لائبریری امریکہ، کتب خانہ علامہ ڈاکٹر سید ضمیر اختر نقوی»، به زبان اردو، به کوشش: عباس رضا نیر جلال پوری، محسنہ میموریل فاونڈیشن، کراچی، پاکستان، 2015.
این فهرست شامل 310 نسخه خطی، 194 فتوکپی و نگاتیو، فهرست 88 قطعات خوشنویسی فتوکپی و 87 کتاب های موجود در کتابخانه است. در صفحه 42 جلد اول فهرست وعده داده شده است که جلد دوم هم به زودی چاپ خواهد شد که شاملِ نسخه های خطی مرثیه به خط شاعرانی چون: میر، سودا، میر ضمیر، فصیح، افسرده، عشق، تعشق، اوج، ملکه زمانی، مشیر، میر خلیق، ندا، گویا، میر انیس، مرزا دبیر، میر مونس، میر نفیس و … است. [نامبردگان شاعران اردو زبان هستند. جلد دوم تاکنون چاپ نشده است]
«فهرست نسخه های خطی کتاب خانه علامه سید ضمیر اختر نقوی در کتاب خانه کنگره آمریکا» در سایت ریخته به صورت آنلاین قابل مطالعه است.
منبع: پایگاه خبری نسخ خطی