میراث مکتوب- مراسم نکوداشت احمد سمیعی گیلانی به مناسبت صدسالگی وی، امروز شنبه ۱۱ بهمن‌ماه ۱۳۹۹، در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار شد. در این مراسم که به‌صورت محدود و با سخنرانی شماری از همکاران و دوستداران استاد برگزار شد، رضا داوری اردکانی، غلامعلی حداد عادل، محمود شالویی، جعفر شجاع کیهانی، فتح‌الله مجتبائی، احمد مسجدجامعی، حسین معصومی همدانی، علیرضا نیکویی، محمد ذبیحی و حمیدرضا خادمی سخنرانی کردند.
احمد سمیعی گیلانی، زاده ۱۱ بهمن ۱۲۹۹، در تهران و بزرگ شده شهر رشت است. او کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی را دریافت کرده و بر زبان‌های فرانسه و انگلیسی احاطه دارد و از آشنایی وسیع با جریانات ادبی ایران و جهان برخوردار است. به او پدر ویرایش در ایران لقب داده‌اند که کتاب ویرایش و نگارش او بیش از ۲۰ سال است که هر سال بازنشر می شود و منبع اصلی تدریس ویرایش در دانشگاه‌های ایران است. این کتاب با تیراژ چندهزار تایی به چاپ بیستم رسیده است.
سمیعی مترجمی و نویسنده‌ای صاحب‌نام است و در سال ۱۳۷۰ به عضویت پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد. وی مشاور علمی پژوهشگاه علوم انسانی، سردبیر نامهٔ فرهنگستان، فصلنامهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی و مدیر گروه ادبیات معاصر فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.
دکتر رضا داوری‌اردکانی، در این مراسم گفت: صحبت کردن درباره این که سمیعی که بوده و چه کرده و درس داده و کتاب نوشته، ساده است اما باید بگوییم او کتاب خوب نوشته و آثارش جوهر دارند به همین دلیل ماندگار می‌شوند.
استاد فلسفه دانشگاه تهران، افزود: او بدون تعلق خاطر به جهان، بدون توقع و طمع به مال و جاه، آزاد زیسته است. آزاد برای علم و آزاد برای یگانه شدن با فرهنگ، چنان که روح و جان او پشتوانه جسمش بوده که عمرش را طولانی کرده و زندگی و زیست او کارش بوده، اثری از جان خود در فرهنگ گذاشته است. هر انسانی چیستی اش، در کار اوست، همه کار می‌کنند که مزدی بگیرند، ایرادی هم ندارد اما سمیعی برای جان فرهنگ کار می‌کند.
وی با اشاره به اهمیت نکته فلسفی در جست و جوی انسان، اضافه کرد: مساله بزرگ پرسش درباره انسان، تنها به فلسفه اختصاص ندارد. دین، فرهنگ، تاریخ و ادبیات نیز این سوال را می‌پرسند، یکی از افراد مهمی که به این مطلب اندیشیده و من با او مانوسم، ارسطوست.
این سخن ارسطو را که می‌گوید انسان حیوان ناطق است پذیرفته‌ایم، اما او بعدها در کتاب سیاست می گوید انسان موجودی است، پس تحقیق او به پایان نرسیده است. این موضوع حتی برای ارسطو هم مشکل بود.
داوری اردکانی، با اشاره به اهمیت حضور سمیعی در مراکز علمی ایران، اظهار داشت: او هر جا نباشد، خواه فرهنگستان زبان و ادب فارسی، خواه بنیاد دانشنامه بزرگ جهان اسلام، خواه انتشارات سمت و تدوین کتب علوم انسانی (سمت) جای خالی او پررنگ خواهد بود.
خدمتگزار فرودست دانش و ادبیات بودم
احمد سمیعی گیلانی ضمن تشکر از برگزارکنندگان این نشست گفت: از خدا می‌خواهم مرا از آفت غرور مصون بدارد. من همیشه ناشر خوبی‌ها بودم و آن را ارائه کرده‌ام اما خلاقیت نداشتم و هنرمند نبودم، هیچ اثر قابل توجهی خلق نکردم.
غرور صفت مردمان حقیر است و من خدمتگزار فرودست دانش و ادبیات بودم. هرگاه می‌خواهم خود را بسنجم بزرگانی مثل فردوسی و فارابی و سعدی را به یاد می آورم و خود را با آنان مقایسه می کنم که کوخم در برابر کاخ، کوهپایه‌نشینی در برابر قله‌ام. غرور در کار بزرگان محلی ندارد و نباید داشته باشد چون دانش الهی پایان‌ندارد دانسته های ما ناچیز است و آنچه داریم هدیه‌ای است که به ما ارزانی شده. ما هر چه سعی کنیم، نمی‌توانیم به همه علم الهی پی ببریم.
سمیعی گیلانی به تاثیر ویرایش در انتقال فرهنگ اشاره کرد و اظهار داشت: خادمان هم در انتقال فرهنگ اثر دارند اگر فرودست‌ها نباشند فرادست‌ها دیده نمی‌شوند، حس امثال من در این است که می‌خواهیم خود را به سمت قله پیش ببریم و در این راه گام برمی‌داریم.
وی در پایان با بیان این که عمر طولانی اندوه می‌آورد. از بزرگانی که در فرهنگستان زبان و ادب فارسی در کنارشان کار کرده و اکنون درگذشته‌اند، یاد کرد.
سمیعی، حق بزرگی به گردن زبان فارسی دارد
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز برشمردن ویژگی‌های کاری و اخلاقی احمد سمیعی گیلانی گفت: این ویژگی ها در کسی است که کارش را از کارمندی راه آهن آغاز کرده و اکنون از تأثیرگذارترین شخصیت‌های ادبیات فارسی است، اهمیت دارد. این موضوع را خطاب به جوانان می‌گویم که بدانند نباید کار را از شغل مورد علاقه شان شروع کنند، اثر گذاشتن به شغل ارتباطی ندارد.
غلامعلی حداد عادل افزود: سمیعی در فصل خاصی جای دارد که درگیر فعالیت های سیاسی و اجتماعی بودند وقتی من به انتشارات فرانکلین که یک جزیره مستقل در خیابان انقلاب به شمار می آمد رفتم و او را آنجا دیدم متوجه ویژگی‌های علمی شان شدم اما بعد از انقلاب بود که فضا برای فعالیتش فراهم شد و در مراکز مختلف مشغول پژوهش شدند. در فرهنگستان زبان و ادب فارسی این افتخار را داشتیم که ویراستاری نامه فرهنگستان و مدیریت گروه ادبیات معاصر را برعهده گرفت. از سوی دیگر در دانشنامه بزرگ جهان اسلام ویرایش این مجموعه را پذیرفته و نیز شیوه‌نامه آن را تدوین کردند.
استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه فهرست کارهای سمیعی بالا بلند است، اظهار داشت: خوشحالم که وجود سودمندی شان شناخته شده و علاقه مندان به زبان و ادب فارسی با خواندن آثار ایشان دو دستاورد دارند، یکی موضوع و محتوایی است که مطالعه می‌کنند و دوم فارسی نویسی درست نویسی و زیبا نویسی. او حق بزرگی به گردن زبان فارسی دارد.
وی با اشاره به اهمیت سمیعی گیلانی در ترویج ویرایش در ادبیات ایران گفت: ۵۰ سال پیش ویرایش کاری غریب بود و ۶۰ سال پیش اصلا شناخته شده به شمار نمی آمد اما سمیعی گیلانی با دانش خود کاری کرد که اکنون همه ناشران در هر حوزه‌ای در کنار کار خود از یک ویراستار استفاده می کنند. نثر فارسی او محکم روان دلنشین و شیرین است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در پایان ضمن تبریک صدمین زادروز سمیعی گیلانی، ابراز امیدواری کرد حضور او در همه مراکز علمی ایران طولانی و عمرش پربارتر باشد.
در کارهای سمیعی گیلانی تجربه یک قرن دیده می‌شود
حسین معصومی همدانی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی که از دوران حضور جمعی گیلانی در انتشارات فرانکلین با او همراه بوده است، گفت: وقتی چیزی می آموزیم، از آن درس می‌گیریم اما فضای درس‌خواندن پیش آن نوع دیگری بود مادر دانش آن غرق می‌شدیم شخصیت سمیعی گیلانی از دانش او جلوتر بوده است.
وی با اشاره به عمر صد ساله این شخصیت فرهنگی افزود: قرنی که سمیعی گیلانی گذرانده کم اتفاق و معمولی نبوده پر از رویداد بوده که او در آنها شرکت فعال داشته و حتی تاوان آن را هم پرداخته است شخصیتی که از این کوره بیرون می آید، متفاوت می شود. این همه تجربه وجود او را ارزشمندتر کرده است.
شخصیت سمیعی محصول کتاب‌ها نیست بلکه نتیجه تجربیات فرهنگ شهری که در آن زیسته و دوره ای که گذرانده است. همه اینها از او شخصیتی بی نظیر ساخته که جلوه آن در همه کارهایی که از او می بینیم وجود دارد. در همه کارهایش تجربه قرنی که گذرانده دیده می شود صد سالی که کشور ما با جهان روبرو شد.
وی با بیان اینکه ویرایش با حضور سمیعی تغییر نقش داد، اظهار کرد: تا آن دوره کار ویراستار تطبیق کتاب ترجمه شده با نسخه اصلی بود اما در دوره سمیعی درست نویسی هم بر آن افزوده شد. همکاران او در فرانکلین باید بگویند که چه آثاری به او داده شده و چه چیزی از زیر دستش بیرون آمده، نمونه آن کتاب از صبا تا نیماست که کتاب متفاوتی شده است. همین نکته که او در صد سالگی رئیس گروه ادبیات معاصر فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی است نشان دهنده به روز بودن دانش و اندیشه اوست.
ویراستار زشتی را زیبا می‌کند
محمود شالویی، دبیر شورای پاسداشت زبان فارسی تیز با اشاره به اهمیت سمیعی گیلانی توجه به درست نویسی در ایران گفت: کار ویراستار این است که زشتی را زیبا می کند یا زیبایی را به زیباتر تبدیل می کند سمیعی گیلانی نیز با طبع لطیف و نگاه هنرمندانه است زیبایی ها را در قامت ای پسندیده و شایسته ارائه کرده که هر که می بیند شیفته آن می شود. او در کنار این که عالم و دانشمند است هنرمند نیز هست هنرمندی که اثرش در زیبا کردن دیده می شود.
شالویی در ادامه از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سید عباس صالحی وزیر فرهنگ، تولد ۱۰۰ سالگی احمد سمیعی گیلانی را تبریک گفت و برای او آرزوی طول عمر کرد.
بریدن کیک تولد صدسالگی
در بخشی از این برنامه حجت الاسلام دکتر محمد ذبیحی رئیس سازمان تدوین و نشر کتب علوم انسانی، با بیان روایاتی به اهمیت ذهن متفاوت و دانشمند یک و در اندیشه اسلامی پرداخت و سمیعی گیلانی را نمونه فردی دانست که جان ارزشمندی دارد.
در بخش دیگری از این نشست گلی امامی همسر کریم امامی از همکاران سمیعی گیلانی، در انتشارات فرانکلین در پیامی با اشاره به سال‌های حضور در فرانکلین، تولد این ویراستار برجسته را تبریک گفت.
در پایان مراسم، هدایایی از سوی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، فرهنگستان علوم ایران، سازمان تدوین و نشر کتب علوم انسانی سمت، به سمیعی گیلانی اعطا شد و او کیک صد سالگی خود را برید.
منبع: ایرنا