میراث مکتوب- کتاب «ستّه ضروریه و فصول اربعه» امیرعلی‌شیر نوایی به‌تازگی با مقدمه، تصحیح، توضیح و تحشیه امیر نعمتی لیمائی و مهدی قاسم نیا به همت نشر لوگوس منتشر شده است.
شماری افزون از پژوهشگرانی که زندگانی امیرعلی‌شیر نوایی، سیاست‌مدار و فرهنگ‌مرد پرآوازه روزگار تیموری را دستاویز تحقیقات خویش ساخته‌اند، به نادرست گمان آن داشته‌اند که در میان آثار مکتوب فراوان او که برای تدوین‌شان از دو زبان فارسی و ترکی جغتایی بهره برمی‌گرفت، تنها یک قصیده فارسی وجود دارد.
در دیوان فارسی نوایی که سال‌ها پیش در تهران منتشر شده است نیز تنها از یک قصیده به نام تحفه‌الافکار نشان می‌توان جست. اما حقیقت آن است که نوایی در درازنای عمر خویش دست‌کم ده قصیده به زبان فارسی سروده است.
او این قصاید دهگانه را در دو مجموعه جداگانه با نام‌های سته ضروریه و فصول اربعه مدون داشته و چنانکه از نام آن‌ها هم بر می‌آید، یکی‌شان مشتمل بر شش قصیده و آن دیگری دربردارنده چهار قصیده است.
در کتاب پیش‌رو، هر دو مجموعه قصیده یادشده تصحیح و در یک مجلد به زیور طبع آراسته شده است. افزون بر این، به جهت آن‌که درک شود امیرعلی‌شیر نوایی که بوده، چه کرده و چه آثار و تأثیراتی از خود به جای نهاده است نیز پیش از متن اصلی، پیشگفتاری به نسبت گزیده و کوتاه درباره شرح احوال او آمده است. به دیگر سخن، کتاب سته ضروریه و فصول اربعه از یک سوی از انبان لفظ پربهای دری، دُرّی دگر را مکشوف و هویدا داشته و از دیگر سوی برای پویندگان پهنه ادب، جویندگان وادی تاریخ و رهنوردان عرصه نوایی‌پژوهی باریکه رهی دگر را مفتوح و گشاده داشته است.
فهرست
مقدمه
پیشگفتار: شرح احوال امیرعلی شیرنوایی
حضور توانمندانه در آوردگاه سیاست
نگارش و سرایش آثار فراوان به دو زبان ترکی و فارسی
الف. آثار ادبی
ب. آثار تاریخی
ج. آثار رجالی
د. آثار فنی و هنری
ه. آثار اخلاقی
ی. آثار مذهبی
و. آثار عرفانی
ی: آثار اسنادی
و: آثار منتسب
پشتیبانی افزون و گسترده از کنشگران عرصه‌های علم، ادب و هنر
خدمات و اقدامات عام المنفعه
سته ضروریه
دیباچه
روح القدس
عین الحیات: در نعت رسول علیه الصلوات
تحفة الافکار: تتبع دریای ابرار
قوت القلوب: تتبع خاقانی و انوری
نسیم الخلد: تتبع خاقانی
فصول اربعه
سرطان
خزان
بهار
دی
منابع و مأخذ
نمایه
معرفی نویسنده
امیرعلی‌شیرنوایی فرهنگ‌مرد و سیاست‌ورز برجسته روزگار تیموری است که در ۱۷ رمضان سال ۸۴۴ ه. ق (۲۹ بهمن ۸۱۹ ه..خ / ۹ فوریه ۱۴۴۱ م) در هرات چشم به جهان برگشود.
وی که به روزگار پادشاهی سلطان حسین بایقرا می‌زیست، واجد جایگاهی پرفراز و رفعت در تاریخ ایران است. آنچه موجب دستیابی وی به چنین جایگاهی شده است را می‌توان با مواردی چون حضور توانمندانه در آوردگاه سیاست، نگارش و سرایش آثار فراوان به دو زبان ترکی جغتایی و فارسی، پشتیبانی افزون و گسترده مادی و معنوی از کنشگران عرصه‌های علم، ادب و هنر و همچنین انجام خدمات و اقدامات عام‌المنفعه بسیار مرتبط برشمرد.
نوایی همچنین به‌گونه‌ای پیش‌قراول، بنیانگذار و پدر ادب ترکی است، زیرا او در درازنای زندگانی خویش یارای آن یافت با تدوین کتب، رسائل و دواوین گوناگون به ترکی جغتایی جایگاه ادبی زبان ترکی را ترقی بخشد و آن را به جرگه زبان‌های علمی و ادبی وارد سازد. نوایی در ۱۲ جمادی‌الآخر سال ۹۰۶ ه. ق (۲۳ بهمن ۸۷۹ ه. خ/۳ ژانویه ۱۵۰۱ م) در زادگاه خویش هرات، دیده بر دنیا فروبست.
امیر نعمتی لیمائی
الف: کتاب‌ها
۱- دوازده قرن شکوه، نقدی بر آرای نویسنده‌ی دوازده قرن سکوت – مشهد: امیدمهر، ۱۳۸۳.
۲- تاریخ آموزش و پرورش در روزگار فرمانروایی مغولان و تیموریان: با نگاهی ویژه به پیشینه‌ی فرهنگی ایران – مشهد: امیدمهر، ۱۳۸۵.
۳- مجموعه روزنامه‌های جنگل (نشریه نهضت جنگل) – مشهد: امیدمهر، ۱۳۸۹.
۴- بررسی زندگی سیاسی و واکاوی کارنامه علمی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی امیرعلی‌شیر نوایی- تهران: وزارت امورخارجه و مشهد: دانشگاه فردوسی، ۱۳۹۳.
۵- رساله مفردات امیرعلی‌شیر نوایی (تصحیح) – تهران: مشکوه دانش، ۱۳۹۴.
۶- زبان‌های خارجی در گذر تاریخ ایران (از آغاز تا امروز) – تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۹۴.
۷- مناجات امیرعلی‌شیر نوایی (ترجمه) – تهران: جنگل و دانشگاه عدالت، ۱۳۹۵.
۸- سته ضروریه و فصول اربعه؛ مجموعه قصاید فارسی امیرعلی‌شیر نوایی (تصحیح)، قم: لوگوس، ۱۳۹۹.
مهدی قاسم‌نیا
۱. کتاب فارسی عمومی، گنجینه ادب پارسی، انتشارات مشکوه دانش، ۱۳۹۰ (چاپ سوم)
۲. شاعر لحظه‌های ناب (نقد و بررسی و گزینه‌ی اشعار قیصر امین پور) انتشارات آیلار، ۱۳۸۸
۳. دلم برای باغچه می‌سوزد (بازتاب سنت و مدرنیته در اشعار فروغ) انتشارات مشکوه دانش، ۱۳۹۳
۴. کتاب مفردات، امیر علیشیر نوایی مؤلفان: امیر نعمتی لیمایی، مهدی قاسم نیا کتاب مناجات، امیر علیشیر نوایی، ترجمه و تصحیح و تحشیه انتشارات جنگل، دانشگاه عدالت: دکتر امیر نعمتی لیمایی، مهدی قاسم نیا، ۱۳۹۶.
کتاب «سته ضروریه و فصول اربعه» امیرعلی‌شیر نوایی با مقدمه، تصحیح، توضیح و تحشیه امیر نعمتی لیمائی و مهدی قاسم نیا به همت نشر لوگوس به بهای ۴۰ هزار تومان منتشر شد.