میراث مکتوب- حمید عطایی نظری در مقاله‌ای چاپ شده در شمارۀ اخیر آینۀ پژوهش، به طرح ملاحظاتی انتقادی در باب «کتابشناسی متون چاپ شده در ایران» پرداخته است. در اشاره‌ای به این مقاله به قلم نویسنده آمده است:
کتاب‌شناسی‌ها در شمار منابع و مراجع بسیار ضروری و با اهمّیّت در تحقیقات امروزین قرار دارد که اگر تدوین آنها با همّت و دقّت لازم صورت پذیرد، راهنمایی نیک و کارا برای پژوهشگران خواهد بود. کتابشناسی متون چاپ‌شده در ایران یکی از آثار مهمّ نوانتشار در این حوزه است که به کوشش آقایان محمود طَیّار مَراغی و سَیّد سعید میرمحمّدصادق فراهم آمده و از سوی مؤسّسۀ پژوهشی میراث مکتوب و سازمان اَسناد و کتابخانۀ ملّی جمهوری اسلامی ایران نشر یافته است.
این کتاب، که مشتمل است بر آثار منتشرشده در ایران از سال 1233 قمری تا 1390 شمسی، در دو مجلّد به‌طبع رسیده، در جلد نخست، اطّلاعات مربوط به کتابهای فارسی، و در جلد دوم، مشخّصات نشر کتابهای عربی و ترکی و مجموعه‌های مطبوع در ایران را ارائه کرده است.
تردیدی نیست که تدوین و ترتیب کتابشناسی کلانی چون کتابشناسی متون چاپ‌شده در ایران، که «به‌نوعی یک طرح و پروژۀ ملّی» نیز قلمداد شده است، مستلزم کوشش‌ها و پژوهش‌های سخت و درازدامن است و به انجام رساندن آن همّتی والا می‌طلبد. اکنون که این اثر با تلاش گروهی از پژوهندگان دانشور و زیر نظر شماری از «خبرگان حوزۀ کتابشناسی» کشور فراهم آمده است و در معرض دید و داوری همگان قرار گرفته، شایسته است مورد عنایت جدّی پژوهشگران متون نیز قرار گیرد و در اصلاح و اتمام آن اهتمام تمام شود.
به‌رغم سعی مشکورِ گردآورندگانِ کتابشناسی متون چاپ‌شده در ایران، همچنان کاستی‌ها و نادرستی‌های فراوانی در این اثر مشهود است که هم اعتبار و اعتماد به آن را با مشکل جدّی روبرو می‌کند و هم در موارد و مواضعی، بجای هدایت مراجعان و محقّقان، سبب گمراهی و سرگردانی آنان می‌شود. البتّه حدوث و بروز پاره‌ای از این نقائص و اشکالات، با توجّه به ماهیّت چنین کار کلانی، طبیعی می‌نماید؛ امّا شماری دیگر از آن کاستی‌ها و ناراستی‌ها، ناشی از دقّت ناکافی و تتبّع ناتمام پدیدآورندگان این مجموعه است.
در این مقال و مجالِ مختصر قصد آن نیست که بررسی و نقد جامعی در خصوص این اثر انجام گیرد و مَحاسن و مَساوی عمدۀ آن گوشزد گردد. آنچه در این سلسله یادداشت‌ها مَطمَح‌نظر نویسندۀ این سطور است تنها تَذکار برخی اغلاط و کاستی‌هایی است که در حین مراجعه به کتاب مورد بحث با آن مواجه شده و اینک به منظور تصحیح و تکمیل آن مجموعه خاطرنشان می‌گردد. در پارۀ نخستِ این یادداشت‌ها، به اشکالات مشهود در معرّفی چاپ‌های دو کتاب مهم و مشهور از میراث کلامی ارزشمند امامیّه اشاره می‌کنم.
برای خواندن متن کامل مقاله کلیک کنید.